جوکر کلمه‌ای آشنا برای ما است که از اکران فیلمی با همین عنوان در سال ۲۰۱۹ به ذهن‌ها یادآوری می‌شود؛ با بازی واکین فینیکس که اتفاقا برنده جایزه اسکار هم شد. فردی آسیب‌دیده از اجتماع که در مظان اتهام و تخریب و تمسخر همیشگی بوده، با ظاهری آرام که به تدریج تغییر هویت می‌یابد، تا جاییکه از یک هنرمند دلقک به دلقکی جنایتکار مبدل می‌شود.

آغاز رفتار خشونت‌بار جوکر هم توسط رسانه ایجاد می‌شود؛ آنجایی که یکی از اجرا‌های او توسط مجری در تلویزیون به سخره گرفته می‌شود و دلیلی می‌شود برای دعوت او به همان برنامه تا بیشتر از قبل با تمسخر و اهانت مواجه‌اش کنند، اما جوکر برای احقاق حق خودش تصمیم می‌گیرد کم کم از اجتماع انتقام بگیرد و دست به کشتار افرادی بزند که باعث اذیت و آزار دیگران می‌شوند.

در ادامه هم شاهد بودیم که او نقشه‌اش را عملی می‌کند و انتقامش را در برابر چشم‌های میلیونی مخاطبان همان برنامه زنده از مجری می‌گیرد و به نوعی مروج و آغازکننده انتقام و یا تخریب مقدس می‌شود!

در انتها هم معترضان با الگوگیری از جوکر دست به تخریب و آشوب شهری می‌زنند و او را که در راه زندان بود، از ماشین نجات می‌دهند.

نمای پشت سر جوکر در آخر فیلم وقتی روی ماشین می‌ایستد هم حکایت از شهری دارد که تخریب شده و دود و آتش فراگیر است.

و، اما بیش از دو ماه است که ایران درگیر اتفاقاتی شده است که در وهله اول هدفش انقلاب تبلیغ می‌شود، اما در ادامه شاهد تلاش برای تبلیغ و تخریب زیرساخت‌های شهری، ایجاد هرج و مرج با آموزش‌های مداوم جنگ شهری با استفاده از آتش‌سوزی و بستن بزرگراه‌ها و خیابان‌ها و در شدتی بالاتر قتل‌های کور و گاهاً هدفمند هستیم، پروژه‌ای که پرده از سلاحی بر‌می‌دارد که بدنه آن‌را اجتماعی معترض شکل داده‌اند و می‌توان ادعا کرد ارتش جوکر‌های شهری‌اند که در خدمت کشور‌هایی هستند که حاضر نیستند متحمل هزینه‌های جنگ سخت شوند پس با کمترین هزینه و بیشترین سود بدون آنکه ردپایی از خود به جای بگذارند، برای رسیدن به اهداف از قبل تعیین‌شده‌ای که دارند، با امداد از رسانه‌هایشان به میدان مبارزه برگشته‌اند.

پیش‌تر، این سلاح که به گفته کارشناسان از آن به نام سلاح اجتماعی یاد می‌شود، در اعتراضات سال ۲۰۱۸ در کره‌جنوبی مورد استفاده قرار گرفت و تست‌های اولیه آن انجام شد و در سال ۲۰۱۹ در هنگ‌کنگ به‌صورت رسمی به‌کار گرفته شد و به دلیل نتایج دلخواهی که حاصل شد، به نظر می‌رسد به‌عنوان پروژه‌ای جدی در محافل امنیتی و نظامی کشور‌های مبدع این طرح، مورد تأکید است.

میزان تخریب این سلاح اجتماعی بیش از سر جنگی بمب‌ها و موشک‌های گران‌قیمت است که یک نقطه را تخریب می‌کنند، چراکه پراکندگی و آثار بالای تخریب جوکر‌های معترض به مراتب بیشتر خواهد بود البته که آثار روانی آن بر فرهنگ نیز غیرقابل انکار است، زیرا پا گذاشتن بر هنجار‌های اخلاقی یکی از چند پیامد این سلاح اجتماعی ست که در همه نسخه‌های دیگر منطقه‌ای به راحتی قابل مشاهده است.

مدل سوریه‌ای

آنچه در ایران در هفته‌های اخیر اتفاق افتاده است، با همان ظرفیت، بدون هیچ کم و کاستی، در کشور‌هایی مانند چین و همین اواخر سوریه و حتی مغولستان که الگو‌های فرهنگی و اجتماعی و رسانه‌ای آن‌ها با ایران قابل قیاس نیستند نیز اتفاق افتاده است.

مغولستان

سوریه

چین

به عنوان مثال در چین زن‌ها از لحاظ حجاب و آزادی در پوشش بر اساس فرهنگ خودشان در فشار نیستند، اما شعاری که می‌نویسند هم کاملا مقلدانه و از یک آبشخور است؛ زن زندگی آزادی!

تا اینجای کار بهره‌برداری از رسانه، تخریب بالای شهری، آموزش و استفاده از سلاح‌های آتش‌زا، تخریب هنجار‌های فرهنگی و آموزه‌های تربیتی، لیدرسازی و عملیات‌های شبه‌جنگی شهری در قالب گروه‌های چند نفره الگوی تکراری این جنبش جدید اجتماعی است که به راحتی قابل راستی‌آزمایی و مشاهده است.

فرهنگ تازه‌ای که این سلاح اجتماعی به اعتراضات وارد کرده است، تغییر ساختار رفتاری و فکری معترض‌ها بوده است که بسیار رادیکال‌تر و نامعقول‌تر و خشونت‌بارتر از قبل رفتار می‌کنند و در ادامه آن‌ها از یک معترض خیابانی به جنایتکاران شهری تبدیل می‌شوند و آنقدر هم اثرگذاری دارد که حتی از یک پزشک که برای حفظ جان انسان‌ها سوگند یاد کرده نیز قاتل می‌سازد.

به نظر می‌رسد تخریب‌های فرهنگی جدی‌تر از مباحث مطرح شده در همه این سال‌هایی بوده است که کارشناسان درگیرش بوده‌اند، به‌صورت واضح عدم خودباوری ملی، تخریب وجه قدرت ملی، تضعیف دستاورد‌های ملی، بستر‌های مناسبی برای رشد این سلاح اجتماعی هستند.

قدرت ایجادشده این سلاح اجتماعی هم در بین میلیشایی که ساخته، این نکته است که هیچ‌گاه نباید متوقف شوند و برای پیروزی باید از تک‌تک افردی که اطرافشان هستند، حتی از خانواده و دوست گرفته تا حاکمیت انتقام بگیرند.

نکته مهم دیگر هم این است که دشمن جوکر‌ها فقط ساختار‌های قدرت نیست که با تغییر در ساختار و سیاستمداران متوقف شوند. آن‌ها این پدیده شوم سال‌ها پیش در فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، سینما، تلویزیون، حتی بازی‌های کامپیوتری و کنسولی را آموخته‌اند و برای خود شکستی را متصور نیستند و برای رسیدن به هدف خود! دست به هر کاری می‌زنند که نمونه‌های بارز آن در تخریب آمبولانس‌ها، حمله به آتش‌نشانی‌ها و شهرداری‌ها، حمله به پاکبانان، پیشنهاد از کار انداختن خدمات ریلی و جاده‌ای، بستن مترو، بی‌آرتی و حمله به مغازه‌ها، حمله به خانه‌ها و آتش زدن خانه‌هایی که زن و بچه در آن حضور دارند، و حتی اقدامات زشتی علیه نوامیس مردم مشاهده کرد.

اگر تفاهمی برای به اشتراک رساندن معترضان اقتصادی با این پدیده‌های نوظهور امنیتی مشاهده نمی‌شود، به این دلیل است که یکی از اهداف جوکر‌ها ایجاد خسارت‌های اقتصادی است که طبیعتا معترضان اقتصادی با چنین هدفی نمی‌توانند به اشتراک و وحدت برسند.

با تکیه بر حوادثی که در این دو ماه اخیر در ایران رخ داده است، می‌توان گفت در کنار فعالیت آشکار و علنی تجزیه‌طلب‌ها و حتی گروهک‌های نشان‌دار تروریستی در اغتشاشات اخیر، سلاح اجتماعی بحران‌زی جوکر‌ها برای کمک به زنده ماندن بحران در ایران خلق شده‌اند تا با تکانه‌های غیرمتمرکز امنیتی و روانی قادر باشند هر لحظه که اراده کنند، بنیان‌های اجتماعی را دستخوش تغییر کنند تا آرامش از بدنه امنیتی و نظامی گرفته شود.

نقطه اتکای تثبیت آن‌ها را هم در نقاطی باید جست که گسل‌های قومیتی و مذهبی به ایجاد شکاف‌های اجتماعی کمک بیشتری می‌کنند! در نمونه ایرانی و چینی هم اتفاقا نقاطی که آغازکننده و ادامه‌دهنده این اتفاقات بوده‌اند، مناطقی هستند که در آن‌ها ساز جدایی‌طلبی و خراب‌کاری‌های قومیتی تجزیه‌طلب‌ها بیش از دیگر مناطق شنیده شده است.

در چین نیز آغاز اعتراضات در شهر ارومچی مرکز منطقه ایغور‌های چینی بوده است که ادعای خودمختاری دارند و در ادامه هم در نقاط دیگر مرزی تبتی‌ها و چینی‌های متمایل به ژاپن پرچم اعتراض را بلند کرده‌اند. همانگونه که در ایران مناطقی مانند بلوچستان و کردستان هدف بیشترین تهاجم رسانه‌ای برای ادامه‌دار بودن وضعیت فعلی هستند.

جوکر‌ها بر اساس مستقر شدن قانون جنگل، خودشان را تعریف می‌کنند؛ به این معنی که اگر خواسته‌ای از آنان برآورده هم شود، برای خواسته‌های بعدی اقدام می‌کنند، غایت آرزوی کشور‌های هدایت‌کننده جوکرها، ایجاد زمین سوخته است و انتظاری از تکامل فردی و سیاسی از آن‌ها نمی‌شود داشت.

این نظر کارشناسان هم قابل اعتناست که جوکر‌ها شبیه به سرطان عمل می‌کنند؛ به این ترتیب که برای همیشه خواهند بود هرچند شاید در مقاطعی از فعالیت‌های آن‌ها بشود جلوگیری کرد، اما با کوچکترین بهانه دوباره سازماندهی و ایجاد می‌شوند و آنقدر این رفتار ضد امنیتی آن‌ها ادامه‌دار می‌شود، تا کشور هدایت‌کننده آن‌ها به اهداف سیاسی خود برسد که می‌تواند باج اقتصادی و سیاسی باشد یا براندازی سیاسی به نفع جریانات داخلی همسو با آن‌ها در کشور هدف نه انقلاب به معنای خود!

اولین بار آمریکا با استفاده از دانشجو‌های کره‌ای و چینی هسته‌های اولیه سلاح اجتماعی یا همان پدیده جوکر‌ها را خلق کرد.

منبع: برنا