قبل از آنکه علت سفت شدن پدال ترمز خودرو را بررسی کنیم بهتر است نگاهی به طرز کار سیستم ترمز خودروها داشته باشیم. ترمز وسیلهای مکانیکی است که با جذب انرژی از قوای محرکه خودرو باعث کاهش سرعت آن میشود. سیستم ترمز برای کاهش سرعت یا توقف کامل خودرو بکار میرود و معمولاً نیز با استفاده از اصطکاک چنین کاری را انجام میدهد. وجود اصطکاک بین دو سطح باعث میشود نیروی جنبشی خودرو به گرما تبدیل شود هرچند روشهای دیگری نیز برای تبدیل انرژی در خودروها بکار میرود. برای مثال سیستم ترمز احیا شونده بخش اعظم انرژی را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند و میتوان این انرژی را ذخیره کرد.
بیشتر بخوانید
برخی خودروها از مکانیسمهای ترمز گوناگون برای توقف استفاده میکنند که از جمله آنها میتوان به خودروهای مسابقهای درگ اشاره کرد. در چنین خودروهایی از ترمزهای چرخ و چتر پشتی برای کاهش سرعت و توقف استفاده میشود. تقریباً تمامی وسایل نقلیه چرخدار از ترمز یا چیزی شبیه آن سود میبرند. حتی وسایل موسوم به کارت که در خریدها نیز استفاده میشوند بهنوعی دارای ترمز هستند. اگر بخواهیم بهطور ساده به عملکرد پدال ترمز بپردازیم باید بگوییم در خودروهای مدرن دارای ترمزهای هیدرولیکی سیلندری وجود دارد که با فشردن پدال عمل میکند و نهایتاً باعث میشود پیستون عمل کرده و لنتهای ترمز با دیسکها اصطکاک ایجاد کنند و نهایتاً سرعت خودرو کاهش یابد. در ترمزهای کاسهها نیز فرایند مشابهی وجود دارد، اما راندمان آنها پایینتر از ترمزهای دیسکی خواهد بود.
حال که اشارهای گذرا به سیستم ترمز خودرو داشتیم بهتر است به مطلب اصلی یعنی علت سفت شدن پدال ترمز بپردازیم. سؤال مهمی که شاید پیش بیاید این است که از کجا بفهمیم پدال ترمز سفت شده است؟ واضحترین نشانه تغییر احساسی خواهد بود که در پای راننده نسبت به پدال به وجود میآید. پدال ترمز در حالت عادی سفتی متعادلی دارد؛ به عبارت دیگر نه خیلی سفت است و نه خیلی شل؛ اما در زمانی که سفت شدن رخ دهد بیانگر مشکل در آن خواهد بود. یکی دیگر از مشکلات قابلذکر افزایش فاصله زمان ترمز گرفتن و کاهش سرعت و توقف خودرو خواهد بود. در صورت بروز چنین مشکلی حتماً میبایست نسبت به رفع مشکل اقدام نمایید.
از جمله عواملی که میتواند باعث سفت شدن پدال ترمز خودرو شود میتوان کاهش کیفیت روغن ترمز به واسطه عمر بالا و کثیف شدن آن، بروز مشکل در بخشهای داخلی سیستم ترمز همچون بوستر و شلنگ خلأ و کفشکها اشاره کرد. متأسفانه اکثر رانندگان توجهی به کیفیت روغن ترمز مورد استفاده در خودرو ندارند و با گذشت چندین سال از عمر خودرو روغن ترمز را تعویض نمیکنند. همین موضوع میتواند عملکرد سیستم ترمز را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین خرابی بوستر ترمز نیز میتواند منجر به سفت شدن پدال ترمز شود.
یکی از قدیمیترین خودروهای کشور ما پژو ۴۰۵ است که اکثر خودروهای ایرانخودرو همچون پارس و سمند بر اساس آن بنا شدهاند. این خودرو که دیگر تولید نمیشود از سیستم ترمز دیسکی خنک شونده در جلو و ترمزهای عقب کاسهای استفاده میکند. همچنین پژو ۴۰۵ به سیستم ترمز ضد قفل و توزیع الکترونیکی نیروی ترمز مجهز است. از جمله دلایل احتمالی سفت شدن پدال ترمز پژو میتوان به خرابی بوستر ترمز، نشتی شلنگ وکیوم یا قطعی آن، خمشدگی شدید در شلنگهای ترمز و کثیف شدن روغن ترمز اشاره کرد.
سیستم ترمز پراید شامل دو دسته ترمز معمولی بدون ABS در نسخههای قدیمی و دارای ABS در مدلهای جدیدتر است. اصلیترین تفاوت دو سیستم یاد شده به ابعاد پمپ ترمز و بوستر مربوط میشود و در مدلهای دارای ترمز معمولی ابعاد بوستر و پمپ کوچکتر است. ترمز پراید از دیسکی در بخش جلو و کاسهای در عقب تشکیل میشود هرچند قدرت توقف آنها خیلی بالا نیست و در زمان رانندگی میبایست نهایت دقت را داشت. همچنین با استفاده مکرر از ترمزها شاهد افت توان آنها به خاطر داغ کردن خواهید بود. سفت شدن پدال ترمز در پراید نیز رخ میدهد و دلیل آن میتواند مشابه دلایل سفت شدن پدال ترمز پژو باشد که شامل مشکل در سیستم بوستر و شلنگ خلأ، کثیف بودن روغن ترمز، عدم طی شدن کافی کورس پدال و… خواهد بود.
از آنجایی که سمند بر پایه پژو ۴۰۵ شکل گرفته است بنابراین از نظر سیستم ترمز تفاوت چندانی بین این دو خودرو وجود ندارد. در سمند نیز سیستم ترمز جلو از نوع دیسکی خنک شوند و در بخش عقب از نوع کاسهای است. این خودرو نیز به ترمز ضد قفل و توزیع الکترونیکی نیروی ترمز مجهز بوده و بنابراین سفت شدن پدال ترمز سمند نیز دلایلی مشابه پژو خواهد داشت.
کثیفی روغن ترمز که یکی از نشانههای اصلی آن وجود مواد گوناگون در داخل محفظه و همچنین تغییر رنگ آن است جزو دلیل اصلی سفت شدن پدال ترمز پژو ۴۰۵ خواهد بود. به این موارد باید وجود نشتی در شلنگ خلأ و ایراد بوستر ترمز را نیز افزود.
پژو ۲۰۶ در تیپهای گوناگونی تولید شده است که محبوبترین آنها تیپ ۲ و تیپ ۵ است. این دو مدل از نظر سیستم ترمز تفاوتهایی دارند. ۲۰۶ تیپ دو از سیستم ترمز جلوی دیسکی و عقب کاسهای به همراه ترمز ضد قفل و توزیع الکترونیکی نیروی ترمز استفاده میکند درحالیکه پژو ۲۰۶ تیپ ۵ ترمزهای بهتری دارد. در واقع این مدل به ترمزهای دیسکی در هر چهار چرخ مجهز است هرچند در مقاطعی با ترمزهای عقب کاسهای نیز تولید شده است. دلایل سفت شدن پدال ترمز ۲۰۶ نیز کم و بیش مشابه سایر خودروهایی خواهد بود که ذکر شد. افت کیفیت روغن ترمز، وجود مشکل در بوستر و شلنگهای مربوطه و… جزو دلایل سفتی پدال ترمز ۲۰۶ هستند.
درصورتیکه پدال ترمز بهصورت ناگهانی سفت شود میبایست دلایل آن را بیشتر در بخش بوستر جستوجو کرد. به همین منظور بهتر است از کارکرد صحیح بوستر اطمینان حاصل کنید بهطوریکه در زمان خاموش بودن پیشرانه پا را روی پدال ترمز فشار میدهیم و استارت میزنیم. درصورتیکه بوستر عملکرد درستی داشته باشد پدال ترمز اندکی پایینتر خواهد رفت و نرم خواهد شد. همچنین باید شلنگهای مربوطه را بهطور دقیق بررسی کرد تا از عدم نشتی در آنها مطمئن شد.
در نقطه مقابل سفت شدن پدال ترمز خودرو شل شدن یا اصطلاحاً خالی شدن ترمز را داریم که بسیار خطرناک خواهد بود. از جمله دلایلی که میتوانند باعث شل شدن پدال ترمز و عدم توقف خودرو شوند میتوان به وجود هوا در سیستم ترمز، کالیپرهای ترمز مشکلدار، نشتی روغن ترمز و وجود رطوبت در آن، وجود ایراد در سیستم ترمز ضد قفل و… اشاره کرد.
منبع: پدال