منابع خبری در سوریه می‌گویند که «ابو محمد الجولانی» سرکرده گروهک هیئه تحریرالشام (جبهة النصره سابق) که بر بخش‌هایی از استان ادلب و حلب سوریه تسلط دارد، تلاش دارد تا این گروهک را از لیست تروریستی آمریکا خارج کرده و موقعیت این گروهک را در سوریه تثبیت کند.

این تحول در شرایطی است که بخش قابل توجهی از بحران سوریه پایان یافته است، دمشق به اتحادیه عرب بازگشته و کشور‌های عربی پس از ۱۲ سال به دنبال بهبود روابط با سوریه هستند، ترکیه نیز با چرخشی قابل توجه، با واسطه قرار دادن روسیه تلاش دارد یخ روابط با دمشق را آب کند. در این میان تروریست‌های اجاره‌ای وابسته به ترکیه درمانده و خشمگین هستند و علیه عادی‌سازی روابط آنکارا و دمشق هر از گاهی دست به تظاهرات می‌زنند.

در این میان گروهک هیئه تحریرالشام (جبهة النصره سابق) که بخش‌هایی از استان ادلب و حلب را همچنان در اشغال خود دارد، تلاش می‌کند در شرایط به وجود آمده، راه نجاتی برای خود یافته و با جلب نظر آمریکا، شاید بتواند موقعیت فعلی خود را تثبیت کند. او در دی ماه سال گذشته در واکنش به دیدار وزرای دفاع ترکیه و سوریه در مسکو در یک فایل ویدئویی به نام «لن نصالح» (هرگز مصالحه نمی‌کنیم) از نزدیکی روابط میان ترکیه و سوریه و دیدار مقامات دو کشور با یکدیگر به شدت انتقاد کرد و خشمگین به نظر می‌رسید.

اما جبهة النصره و سرکرده این گروهک محمد الجولانی کارنامه سیاهی در طول یک دهه در سوریه دارد، از انفجار‌های انتحاری تا تشکیل پلیس دینی برای تحمیل عقاید تکفیری و سلفی خود، این گروهک را در لیست تروریستی آمریکا قرار داده که راه را برای حمایت علنی واشنگتن بسته است؛ بنابراین در این شرایط «محمد الجولانی» تلاش دارد چهره جدیدی از تحریرالشام که شاخه‌ای از القاعده به حساب می‌آید، ارائه کند. در این راستا الجولانی جناح‌های افراطی را سرکوب و پلیس مذهبی بدنام را منحل کرده است و برای اولین بار در بیش از یک دهه گذشته، به منظور تغییر وجهه خود در سطح جهانی، اجازه داده است تا اخیرا مراسمی در کلیسایی پر از جمعیت در استان ادلب برگزار شود.

به نوشته وبگاه ایرث نیوز، الجولانی اخیرا در جمع شخصیت‌های مذهبی و محلی استان ادلب گفته است که قوانین اسلامی نباید با زور تحمیل شود!. او با اشاره به تغییراتی که در عربستان سعودی رخ داده است، گفت: «ما نمی‌خواهیم جامعه دچار ریا شود تا وقتی ما را می‌بینند نماز بخوانند و وقتی ما رفتیم نماز نخوانند».

همه این سخنان در شرایطی است که جولانی و گروهک تحت امر او در بدترین شرایط ممکن به سر می‌برد، در این شرایط اگر ارتش سوریه بخواهد مناطق اشغالی را از تحریر الشام باز پس گیرد، دیگر عربستان سعودی یا ترکیه هیچ حمایتی از آن‌ها نخواهند کرد. به خصوص اگر در انتخابات ترکیه قلیچدار اوغلو به پیروزی برسد، دیگر هیچ حمایتی از سوی ترکیه از تروریست‌های ادلب و حتی شمال حلب نیز صورت نخواهد گرفت.

از سوی دیگر آمریکا تحریر الشام را تروریستی می‌داند و ۱۰ میلیون دلار برای ارائه اطلاعاتی از مکان حضور محمد الجولانی جایزه تعیین کرده و سازمان ملل نیز این گروهک را در لیست تروریستی قرار داده است.

پیشینه تحریرالشام

الجولانی در ماه‌های اولیه بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، زمانی که رهبر شاخه القاعده در سوریه، معروف به جبهه النصره بود، به شهرت رسید. افراد وابسته به القاعده به اردوگاه‌های ارتش سوریه در شمال این کشور سوریه هجوم آورده و استان ادلب و بخش‌هایی از حلب را به اشغال خود در آوردند. هرچند طی سال‌های اخیر با حملات مداوم ارتش سوریه، اکنون تنها بخش‌های شمالی استان ادلب در اشغال آن‌ها باقی مانده است.

در خصوص پیشینه این گروهک باید گفت که در جولای ۲۰۱۶، جبهه النصره نام خود را به «جبهه فتح الشام» تغییر داد و اعلام کرد که تصمیم به قطع روابط با القاعده گرفته است، اقدامی که بسیاری آن را تلاشی برای بهبود وجهه خود می‌دانستند؛ فتح الشام بعداً با القاعده و بسیاری از گروه‌های دیگر ادغام شد و نام هیئه تحریر الشام را بر خود نهاد.

در آن دوره، الجولانی برای اولین بار چهره خود را به صورت علنی نشان داد و سبک لباس پوشیدن خود را از عمامه و عبای سفید به پیراهن و شلوار تغییر داد، سپس تروریست‌های داعش که در حلب و دیگر نقاط شکست خورده و به ادلب گریخته بودند جذب تحریرالشام شدند، مدتی بعد گروهک «حراس الدین» که اعضای تندروی القاعده را تشکیل می‌دادند و تا آن زمان عضوی از هیئه تحریر الشام بودند به سیاست‌های الجولانی اعتراض کرده و با تحریر الشام درگیر شدند که در نهایت منجر به قتل عام اعضای حراس الدین شد.

اما کاربران شبکه‌های اجتماعی واکنش‌های جالبی به این تغییرات داشتند، آن‌ها تصویری از محمد الجولانی را به اشتراک گذاشتند که یک پیراهن آبی و یک کت سرمه‌ای به تن دارد و روی آن به زبان عربی نوشته شده بود: «سلام آقای الجولانی خوشتیپ! پیراهن خوبی است شما می‌توانید لباس خود را عوض کنید، اما همیشه یک تروریست خواهید بود. پاداش ۱۰ میلیون دلاری را فراموش نکنید».

در سال ۲۰۱۷ تحریرالشام مجموعه‌ای با عنوان «دولت نجات» را در مناطق تحت اشغال خود تشکیل داد تا تحت نظارت خود یک تشکیلات شبه دولتی داشته باشد، این مجموعه در ابتدا تلاش کرد تفسیر بسیار سختگیرانه‌ای از قوانین اسلامی را به اجرا بگذارد، به طوریکه یک پلیس دینی تشکیل شد و اعضای آن زنانی که پوشیه به صورت نمی‌بستند را دستگیر می‌کرد. همچنین مغازه‌داران مجبور بودند جمعه‌ها برای شرکت در نماز جمعه کار و بار خود را تعطیل کنند.

در ابتدای سال ۲۰۲۰ ارتش سوریه عملیات گسترده‌ای را برای آزادسازی ادلب و حلب آغاز کرد که ترکیه در آن زمان به شدت به تروریست‌ها کمک می‌کرد، در نهایت در مارس ۲۰۲۰ آتش‌بس اعلام شد و منطقه پس از ماه‌ها شاهد آرامش بود، در این شرایط تحریرالشام در راستای جلب توجه غرب شروع به سرکوب بقایای داعش در ادلب کرد.

افتتاح یک جاده در سال ۲۰۲۰ با حضور الجولانی

در این راستا اندیشکده گروه بین‌المللی بحران در گزارشی در اوایل سال جاری نوشت که تحریرالشام تکامل یافته و خود را از گرایش «جهادگرایی جهانی» دور کرده است.

این گروهک اکنون سعی دارد تصویری متفاوت از خود نشان دهد و خود را حامی حقوق اقلیت‌ها معرفی کند، در این خصوص اعضای تحریرالشام در ماه مارس چهار کُرد که برای جشن نوروز آتش روشن کرده بودند را به رگبار بستند، سپس الجولانی به دیدار خانواده‌های کشته شدگان رفت و گفت که حتما انتقام خون آن‌ها را خواهد گرفت.

الجولانی در مصاحبه‌ای گفته است که تروریستی خواندن تحریرالشام «ناعادلانه» و اقدامی سیاسی است. او به شبکه پی. بی. اس گفت که قصد جنگیدن با غرب را ندارد.

با همه این تفاسیر وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای در مارس سال جاری اعلام کرد که هیچ تغییری در وضعیت تحریرالشام رخ نداده و این گروهک همچنان تروریستی خوانده می‌شود.

به نوشته وبگاه روزنامه الشرق الاوسط، «آرون لوند» یکی از اعضای اندیشکده Century International، معتقد است که بعید است که ایالات متحده آمریکا هیئه تحریرالشام و الجولانی را از لیست تروریستی خود حذف کند.

«وائل علوان» پژوهشکر اندیشکده «جسور» در ترکیه نیز به الشرق الاوسط گفت که محمد الجولانی سعی دارد موقعیت خود در ادلب را پس از پایان بحران سوریه تثبیت کند و می‌داند که بدون جلب حمایت آمریکا و غرب، مسیر دشواری را در پیش خواهد داشت.

در پایان باید گفت که پوست بحران سوریه کنده شده و به دمش رسیده است، همه چیز به نفع دولت سوریه پیش می‌رود، بی تردید دمشق با تروریست‌های سلفی حاضر در شمال غرب سوریه تسامحی نخواهد کرد و ارتش سوریه دیر یا زود به سراغ آن‌ها می‌رود.

منبع: فارس