سه درس پیامبر (ص) درباره تربیت فرزند دختر
والدین ضروری است با در نظر گرفتن روش‌های روانشناسانه و با مهربانی و نیز با در نظر گرفتن اصل کرامت فرزند، او را به ارزش‌های دینی و اخلاقی دعوت کنند؛ ارزش‌هایی مثل نماز، روزه، عفت، شکر نعمت و سایر ارزش‌ها.
یکی از عرصه‌های مهم تربیت، روش برخورد صحیح با فرزندان به ویژه فرزندان دختر است، امری که در احادیث ما مورد توجه ائمه علیهم‌السلام قرار گرفته است.
در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌خوانیم «مَن کانتْ لَه ابنةٌ فأدّبَها و أحْسَنَ أدَبها و علّمَها فأحْسَنَ تعلیمَها؛ فأوسَعَ علَیها مِن نِعمِ اللّه ِ الّتی أسبَغَ علَیهِ کانَتْ لَه مَنَعةً و سِتْرا مِن النّارِ»؛ یعنی هرکه دخترى داشته باشد و خوب تربیتش کند و او را به خوبى دانش بیاموزد و از نعمت‌هایى که خداوند به او عطا کرده به وفور بهره‌مندش کند، آن دختر، سپر و پوشش پدر در برابر آتش دوزخ خواهد بود.
در این حدیث چند گزاره تربیتی درباره دختران مورد تأکید قرار گرفته است:
1. تأدیب خوب: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود فرزند دختر را ادب بیاموز بلکه به زیباترین وجه ممکن ادب آموز؛ فأدّبَها و أحْسَنَ أدَبها. والدین ضروری است با در نظر گرفتن روش‌های روانشناسانه و با مهربانی و نیز با در نظر گرفتن اصل کرامت فرزند، او را به ارزش‌های دینی و اخلاقی دعوت کنند؛ ارزش‌هایی مثل نماز، روزه، عفت، شکر نعمت و سایر ارزش‌ها.
2. تعلیم خوب: دومین گزاره تربیتی، تعلیم دادن فرزند، آن هم به وجه احسن است. این تعلیم، دارای جنبه‌ها و زمینه‌ها مختلف است؛ از تعلیم قرآن و معارف دین گرفته تا آداب معاشرت و اخلاق و هرچه که نیاز روز فرزند محسوب می‌شود.
3. توسعه نعمت: وقتی حضرت می‌فرماید از آن خوان نعمت‌هایی که خداوند برای شما پهن کرده برای فرزند بگسترانید، نعمت‌های مادی و معنوی را شامل می‌شود. شاید یادآور این آیه قرآن است که «وَ أَحْسِنْ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْک»؛ یعنی همچنان که خداوند با تو مهربان است، مهربان باش. این بال مهربانی در وهله اول باید خانواده را در بر گیرد. پدری که از مواهب مادی برخوردار است، باید این نعمت را بین اهل خانواده تقسیم کند و از خسّت بپرهیزد، منتها با شیوه‌ای کنترل‌شده به گونه‌ای که فرزندان به ویژه فرزند دختر لوس و ولخرج بار نیاید.
از دیگر سو، هستند والدینی که خودشان از نعمت نماز و ارزش‌های دینی و معنویت برخوردارند، اما فرزندانشان را از این نعمت‌ها بهره‌مند نمی‌کنند و آنها را به حال خود رها می‌کنند؛ در چنین شرایطی مشاهده می‌کنیم پس از مدت‌ها فرزندان از والدین خود از جهت ارزشی و تربیتی فاصله می‌گیرند و در حالی که مثلاً مادر دارای پوشش حجاب است، فرزند دختر تقیدی به پوشش ندارد و یا در شرایطی که والدین نماز می‌خوانند، فرزند بی‌نماز می‌شود.
در هر صورت فهم منظور رسول خدا صلی الله علیه و آله از این فراز نیاز به بررسی بیشتر دارد. نکاتی که والدین در تربیت فرزند باید رعایت کنند در اینجا ذکر چند موضوع دارای اهمیت است: اول اینکه تأدیب بر تعلیم اولویت دارد، همچنان که تزکیه در قرآن بر تعلیم اولویت دارد.1
دوم اینکه عرصه‌های آموزش گسترده شده و اکنون غیر از والدین، سایر نهادهای آموزشی، تربیتی و فرهنگی موظف به ارائه تأدیب خوب و تعلیم خوب هستند.
سوم اینکه ضروری است والدین گرامی، خود را ملزم به مطالعه کنند و با دانش‌های مربوط به برخورد با فرزندان آشنا شوند.
پاورقی:
1. الف) لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ (آل‌عمران164) به یقین، خدا بر مؤمنان منت نهاد [که] پیامبرى از خودشان در میان آنان برانگیخت، تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان کند و کتاب و حکمت به آنان تعلیم دهد؛ قطعاً پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.
ب) هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ (الجمعة 2) اوست آن کس که در میان اُمیین رسولی از (جنس) خودشان برانگیخت، تا آیات او را بر آنان بخواند و پاکشان کند و کتاب و حکمت به آنها بیاموزد، و [آنان] قطعاً پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.
منبع: تسنيم
