همزمان با هجدهمین اجلاس رهبران «گروه ۲۰» که در شهر دهلی‌نو برگزار شد، خبری درباره تغییر نام هند بازتاب وسیعی یافت و در تیتر یک رسانه‌های جهان قرار گرفت.

این خبر وقتی رسانه‌ای شد که دعوت‌نامه‌های رسمی برای میهمانان ضیافت شام اجلاس گروه ۲۰، گمانه‌زنی‌هایی را درباره تغییر نام احتمالی هندوستان مطرح کرد. در این دعوت‌نامه‌ها برای اشاره به «دراپادی مورمو» به‌جای استفاده از عنوان «رئیس جمهور هندوستان» از «رئیس جمهور بهارات» استفاده شده بود.

همچنین سخنگوی ارشد حزب حاکم «بهاراتیا جاناتا» نیز در پست توییتری (ایکس) خود برای اشاره به عنوان «نارندرا مودی» از «نخست وزیر بهارات» استفاده کرد.

سپس در پلاکارد نخست‌وزیر در افتتاحیه اجلاس سران این گروه، برای اشاره به کشور هند از عنوان «بهارات» یاد شد که گمانه‌زنی‌ها در مورد تغییر نام این کشور جنوب آسیا را افزایش داد.

تغییر نام کشور؛ رویه‌ای مرسوم در جهان

هند نخستین کشوری نیست که تغییر نام داده‌است و به آخرین آن‌ها نیز نخواهد بود. دولت ملی‌گرای مودی پیش از این نیز نام چندین شهر مرتبط با دوران گورکانیان و عصر استعمار این کشور را تغییر داده بود.

با کنکاشی در تاریخ نام ده‌ها کشور از جمله ایران نیز به چشم می‌خورد که در برهه‌ای تغییر یافته‌اند؛ بنابراین در کنار کشورمان می‌توان به تغییر نام تایلند، بنگلادش، میانمار، سری‌لانکا، هلند، ترکیه، چک، کنگو، زیمبابوه، مقدونیه شمالی و ... اشاره کرد.

مقامات هر کشوری نیز برای تغییر نام دلایل و توجیهات خود را داشته‌اند. «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در سال ۲۰۲۲ به سازمان ملل متحد اطلاع داد که کشورش از حالا در تمام زبان‌ها باید «Türkiye» خوانده شود و اضافه کرد که این کلمه، نماینده بهتری نسبت به نام یک «پرنده» است. (Turkey در انگلیسی به معنای بوقلمون است.)

«میلوش زمان» رئیس جمهور سابق چک در سال ۲۰۱۹ گفت که از «چک» استفاده می‌کنم، چون از نام خشک و رسمی «جمهوری چک» قشنگ‌تر و کوتاه‌تر است.

کشور هلند در ژانویه ۲۰۲۰ تصمیم گرفت تا به جای Holland از Netherlands استفاده و آن را حذف کند. دولت این کشور اعلام کرد که نیدرلند بهتر از هلند، این کشور را آزاد، مدرن و جامع نشان می‌دهد.

کشور «جمهوری مقدونیه» در سال ۲۰۱۹ به طور رسمی به «جمهوری مقدونیه شمالی» تغییر نام داد. این نام در جریان مناقشات سیاسی با یونان و برای تمییز دادن بین این کشور و منطقه شمالی یونان که «مقدونیه» نامیده می‌شود، تغییر کرد.

چرا «هند» به «بهارات» تغییر نام یافت؟

در قانون اساسی هند در کنار نام «هند» از عنوان «بهارات» نیز استفاده شده‌است. در بحث‌های مجلس مؤسسان، بسیاری از نمایندگان به دنبال عنوان بهارات برای این کشور بودند و با عنوان هند مخالفت می‌کردند، اما در نهایت هند در کنار بهارات به عنوان نام این کشور در قانون اساسی قرار گرفت.

ریشه بهارات که از نظر لغوی به معنای «نگهدارنده» است به ظاهر در برداشت‌های دیگر به معنی منطقه‌ای در بالای اقیانوس و در پایین کوه‌های برفی است؛ از طرفی هم به پادشاهی افسانه‌ای بهاراتا و یا عنوان قبیله‌ای تاریخی در هند باستان بازمی‌گردد.

مهاباراتا (یا مهابهاراتا؛ مها = کبیر) اثر حماسی _تاریخی هندی با قدمتی چند هزار ساله، که برخی آن‌را شاهنامه هند می‌دانند نیز بر اساس نام بهارات نامگذاری شده‌است. مهمترین داستان این کتاب نبرد بر سر تصاحب تاج و تخت بهاراتاست.

تغییر اسامی البته پیش از اینکه به اسم خود کشور برسد، بیشتر در مورد اسامی شهر‌ها اعمال شده‌بود. دولت هند اسامی شهر‌هایی را که توسط مسلمانان و مغول‌ها نامگذاری شده بودند به نام‌هایی با ریشه‌های هندی تغییر داد.

کشور هندی‌ها چندین اسم دارد که نام نخست آن همان هند است و در زبان انگلیسی «India» گفته می‌شود. این نام در جهان رواج دارد و همه این کشور را به همین نام می‌شناسند. نام دیگر این کشور، هندوستان است که به معنای سرزمین هندو‌ها است. سومین نام هم بهارات است که قدمت آن به ۲ هزار سال پیش بازمی‌گردد. بهارات در حقیقت نام سانسکریت کشور هند است. زمانی‌که انگلیسی‌ها این کشور را به استعمار خود درآوردند عنوان «هند» را برای آن انتخاب کردند.

پاکسازی کشور از میراث استعمار و رهایی از تحقیر تاریخی

هند افزون بر برخورداری از تاریخ تمدن چند هزار ساله، امروزه با در اختیار داشتن بیشترین جمعیت و همچنین بیشترین رشد اقتصادی جهان، از قدرت‌های نوظهور محسوب می‌شود.

بسیاری از کارشناسان معتقدند مسیری که چین در دو دهه اخیر طی کرده، در آینده نه چندان دور توسط هند نیز دنبال خواهد شد؛ موضوعاتی که باعث شده مقامات این کشور با حذف هر آنچه به استعمار انگلیس ارتباط می‌یابد، خود را از این تحقیر تاریخی نجات دهند.

عنوان اروپایی این سرزمین (هند/India) هم طبیعتاً عنوانی بومی برای این کشور نیست. از نظر هندی‌ها، تشابه نام آن‌ها با بومیان آمریکا که هندی نامیده می‌شوند اثر منفی در افکار عمومی جهان در مورد این کشور دارد.

هندی خواندن بومیان آمریکا به این مساله بازمی‌گردد که «کریستف کلمب» هنگامی که با قاره آمریکا مواجه شد، با تصور این‌که به هند رسیده آن را هند خواند. بعد‌ها این مناطق هند غربی و بومیان آمریکا، هندی نامیده شدند. نامی که تا کنون نیز به این افراد نسبت داده می‌شود. برخی هنوز هم تصور می‌کنند سرخپوستان آمریکا ریشه هندی دارند.

پس از این رویداد، سرزمین اصلی هندوستان، «هند شرقی» نامگذاری شد. به همین دلیل، کمپانی تجاری انگلیس که در نهایت سراسر هند را فتح کرد، هند شرقی نامیده شده‌بود؛ بنابراین از نگاه هندی‌ها، علاوه بر اینکه، عنوان هند وارداتی است و در هیچ‌یک از منابع تاریخی فرهنگ هند، اثری از آن وجود ندارد؛ واژه‌ای تحقیرآمیز نیز هست.

«هندوستان» نیز که پسوند «ستان» را به همراه دارد، واژه‌ای با ریشه‌های فارسی است. همین پسوند در کشور‌هایی مانند ازبکستان، افغانستان، تاجیکستان و … هم دیده می‌شود؛ بنابراین هندوستان واژه‌ای است که ایرانی‌های باستان برای این سرزمین انتخاب کرده‌اند. ریشه هندوستان و عنوان هندی به اسم دره و رود «سند» بر می‌گردد که توسط ایرانی‌های باستان فتح شد و در تغییرات زبانی به شکل هندوستان (سرزمین هندی / هندوها) درآمد.

به هر حال به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل تغییر اسم هند به ریشه‌های استعماری اسامی هند باز می‌گردد. این نوع نگاه اگرچه مخالفانی در سطوح مختلف دارد، اما همواره در میان خود هندی‌ها وجود داشته و بخش مهمی از مباحث مربوط به سال‌های ابتدایی استقلال هند را تشکیل داده‌است.

«هاراگویند پنت» از مبارزان استقلال هند در مجلس مؤسسان که برای تدوین قانون اساسی این کشور تشکیل شد در همین رابطه گفته بود: «باید بدانیم که نام [هند]را بیگانگانی بر کشور ما نهاده‌اند که با ثروت این سرزمین وسوسه شده و آزادی ما را برای کسب ثروت کشورمان دزدیدند. اگر به کلمه هند بچسبیم، نشان می‌دهد از داشتن این کلمه توهین‌آمیز که به ما تحمیل شده خجالت نمی‌کشیم.»

چرا بهارات می‌تواند یک تهدید باشد؟

در این روز‌ها نگاه بیشتر مردم، مقامات و رسانه‌های هند و جهان به یک روی سکه معطوف است که همان تقابل با استعمار تاریخی انگلیس را شامل می‌شود، اما آن‌ها از روی دیگر سکه که در عین حال بسیار خطرناک و یک تهدید جدی برای صلح منطقه جنوب آسیا و شبه قاره هند تلقی می‌شود، غافل مانده‌اند.

با این دیدگاه، دلایل دیگری هم برای تغییر نام هند به چشم می‌خورد و این موضوع ریشه در ناسیونالیسم هندی دارد. بر خلاف نام هند که در حال حاضر به جغرافیای تجزیه‌شده هند (پس از جدایی پاکستان، بنگلادش، سریلانکا، میانمار و …) اشاره می‌کند، بهارات نامی برای سراسر جغرافیای هند بزرگ است که همه شبه قاره هند را در بر می‌گیرد.

از نگاه ناظران، برای برخی کشور‌های کوچک‌تر، حرکت‌های ناسیونالیستی در هند می‌تواند به معنی تلاش این کشور برای ایجاد هژمونی در آسیای جنوبی و سلطه بر کشور‌های ضعیف‌تر باشد. این مساله به نگرانی از مفهوم «آخاند بهارات» (Akhand bharat = هند بزرگ یا تجزیه نشده) اشاره دارد که سال‌هاست از سوی ملی‌گرایان هندی مطرح می‌شود؛ ایده‌ای که به دنبال اتحاد دوباره همه کشور‌های حوزه هند بزرگ است. در ظاهر، گاندی نیز با این استدلال که تجزیه هند، راه انگلیس برای حکومت بر هند بوده، از این ایده حمایت کرده است.

به گزارش نشریه آمریکایی «فارن پالیسی»، رؤیای «هند تجزیه نشده» که همه جغرافیای سابق هند را در بر می‌گیرد، فقط به معنی وحدت فرهنگی نیست و ممکن است به رویکرد‌های تهاجمی هند منتهی شود.

اگرچه ادغام کشور‌های همسایه در هند امری دور از انتظار به نظر می‌رسد، اما با این حال، احتمالاً هند در صدد نفوذ فرهنگی و سلطه سیاسی در کشور‌های آسیای جنوبی برآید و احتمال تشدید اسلام‌هراسی در هند بیش از پیش محتمل خواهد بود.

بر اساس گزارشی تحت عنوان «اسلام هراسی در عصر دیجیتال» که چندی پیش توسط «شورای اسلامی ویکتوریا» (ICV) منتشر شد، سه کشور هند، آمریکا و انگلیس به ترتیب بیشترین محتوای ضداسلامی را در توئیتر تولید می‌کنند.

این سه کشور طی یک دوره سه ساله، ۸۶ درصد از محتوای ضد اسلامی توئیتر را به اشتراک گذاشته‌اند که در نمودار زیر به ترتیب ۱۰ کشوری که بیشترین توئیت‌های ضداسلامی از آن جغرافیا انتشار می‌یابد، آورده شده‌است.

بر اساس این گزارش، هند تنها ۵.۷۵ درصد از کاربران جهانی توئیتر را دارا است، اما این کشور ۵۵ درصد از تمام توییت‌های ضد مسلمانان را به خود اختصاص داده‌است. آن‌ها دست‌کم ۳ میلیون و ۷۵۹ هزار و ۱۸۰ پست اسلام‌هراسانه بین ۲۸ اوت ۲۰۱۹ (۶ شهریور ۱۳۹۸) تا ۲۷ اوت ۲۰۲۱ (۵ شهریور ۱۴۰۰) انتشار داده‌اند؛ بنابراین انتظار می‌رود که بعد از تغییر رسمی نام «هند» به «بهارات» این روی سکه نیز مورد توجه قرار گیرد تا ضمن جلوگیری از رشد ناسیونالیست هندی و تشدید اسلام‌هراسی، صلح و امنیت در منطقه جنوب آسیا نیز به خطر نیفتد.

منبع: مهر