کشاورزی حفاظتی مهم ترین راهکار برای مدیریت چالش آب و خاک در کشور محسوب می شود چراکه اجرای آن علاوه بر تثبیت خاک و افزایش بهره‌وری آب، منجر به افزایش ماده آلی خاک می‌شود.

با توجه به اهمیت منابع پایه در تامین امنیت غذایی کشور، طی سال‌های گذشته طرح کشاورزی حفاظتی در قالب عملیات کم‌خاک‌ورزی و بی ‌خاک‌ورزی در برخی اراضی کشاورزی اجرا شده، همچنین  در قالب این طرح، اصول دیگر کشاورزی حفاظتی از جمله تناوب زراعی و پوشش دائمی خاک جزء برنامه‌ها قرار گرفته است.

چندی پیش دوات گر معاون پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب کشور گفت: براساس آمار تنها ۵ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در زمره خاک‌های حاصلخیز درجه یک و ۲ هستند و مابقی اراضی دارای انواع محدودیت‌ها مانند شوری، بالا بودن میزان آهک و سنگریزه هستند. از این رو اجرای کشاورزی حفاظتی و تناسب اراضی متناسب با وضعیت اقلیمی، خاک و آب از راهکارهای بهبود خاک محسوب می شود.

دوات گر گفت: غیر از استان‌های شمالی و برخی استان‌های زاگرسی، مابقی خاک‌های کشاورزی کشور ضعیف هستند و با توجه به سیاست خوداتکایی محصولات راهبردی باید برای بهبود و حاصلخیزی خاک‌های کشاورزی اقدام جدی‌تری کرد.

در همین رابطه بسیاری از کارشناسان اذعان می کنند که با توجه به محدودیت منابع آب و خاک و همچنین پایین بودن ماده آلی خاک؛ تنها راه نجات بخش کشاورزی استفاده از کشاورزی حفاظتی است.

کشاورزی حفاظتی راهی برای تولید پایدار

حمیدرضا نوری مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل ها گفت: کشاورزی حفاظتی مجموعه دستورالعمل و اقداماتی است که در اقصی نقاط دنیا اقسام و انواع مختلفی دارد.

به گفته او، مجموعه اقدامات کشاورزی حفاظتی همچون رعایت تناوب زراعی، کاهش هرچه بیشتر عملیات خاک ورزی و توجه به تقویت منابع آب و خاک باید به ارتقای بقایای گیاهی در خاک بینجامد.

نوری تغییر اساسی روش های تولید را مهم ترین موضوع کشاورزی حفاظتی در دنیا اعلام کرد و افزود: تغییر اساسی در روش های تولید است که به روش های بهره وری و دستیابی به کشاورزی پایدار منتهی می شود.

مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک ادامه داد: در کشورهای مختلف دنیا روش های متفاوتی برای اجرای کشاورزی حفاظتی وجود دارد که در کاهش هزینه های تولید و افزایش سودآوری تاثیر بسزایی دارد.

به گفته او، در مقابل تنش های محیطی سرما، گرما، مواد مغذی و حتی در مقابل مشکلات فرسایش و تخریب خاک و کاهش ماده آلی نیاز به سامانه هوشمند داریم که بتوانند پایش مداوم از سطح زیرکشت حوزه آبخیز داشته باشیم.

این مقام مسئول گفت: با مشارکت انجمن های مختلف باید تلاش شود تا پذیرش عمومی فرهنگ سازی با نیازها و پیش نیازهای کشاورزی حفاظتی در کشور رخ دهد.

طی سال‌های اخیر استفاده بی رویه کود‌های شیمیایی و شخم نامناسب زمین منجر به از بین رفتن پوشش گیاهی شد، به همین خاطر اجرای کشاورزی حفاظتی در جلوگیری از فرسایش و حفظ و حراست از خاک تاثیر بسزایی دارد.

 اهمیت کشاورزی حفاظتی در امنیت غذا

آقای قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: کشاورزی حفاظتی یک طرح جامع فراقوه ای است چراکه امنیت غذا کمتر از امنیت نظامی نیست.

به گفته او، با توجه به آنکه وزارت جهاد به تنهایی نمی تواند نسبت به اجرا اقدام کند، از این رو سایر دستگاه ها باید به کمک وزارت جهاد آید.

پیشه ور ادامه داد: اجرای کشاورزی حفاظتی متناسب با اقلیم هرمنطقه علاوه بر حفظ پوشش گیاهی در تحقق خودکفایی محصول تاثیر بسزایی دارد.

رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: با توجه به محدودیت منابع آب و خاک، حفظ و صیانت از آن در راستای ارتقای امنیت غذایی امری ضروری است.

همچنین هوشنگ جزی کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه اجرای عملیات آبخیزداری در حفظ پوشش خاک تاثیر بسزایی دارد، گفت: طی سال‌های اخیر استفاده بی رویه کود‌های شیمیایی منجر به از بین رفتن پوشش گیاهی شد که به همین خاطر کشاورزی حفاظتی مجدد به چرخه تولید باید بازگردد تا از فرسایش خاک جلوگیری شود.

او گفت: همه ساله شخم نادرست زمین و بی توجهی به مدیریت چرای دام مشکلاتی را ایجاد کرده است، در حالیکه بهبود مراتع و توسعه و غنی سازی جنگل‌ها به حفاظت خاک کمک می کند.

کشاورزی حفاظتی کشاورزی به عنوان یک الگوی کشت جدید و سازگار با محیط زیست به عنوان حداقل دستکاری خاک، مدیریت و حفظ بقایای گیاه قبلی و رعایت اصول تناوب زراعی و راهکاری برای حفظ ساختار خاک و استفاده بهینه از آب باید در دستور کار قرارگیرد چراکه اهمیت منابع خاکی به مراتب از آب بالاتر است.