علم هواشناسی به زندگی‌افراد گره خورده‌است، چراکه عمده مردم در تنظیم زندگی خود از آن استفاده می‌کنند و دولتمردان نیز در مدیریت کلان کشور بدان احتیاج دارند. البته این‌ها در صورتی است که پیش‌بینی‌های آب و هوایی درست از آب در بیاید و درصد خطای آن به حداقل‌ترین حالت ممکن برسد، در غیر این صورت پیش‌بینی‌های اشتباه نه‌تن‌ها کمک‌کننده نخواهد بود، بلکه مشکلات و خسارت‌های زیادی را هم به دنبال دارد. 

سازمان هواشناسی علاوه بر اینکه متولی پیش‌بینی آب و هوا طی یک تا سه روز آینده است، پیش‌بینی پدیده‌های خاص مانند طوفان، بارش باران و برف را نیز برعهده دارد. بدین سبب خسارات ناشی از پیامد‌هایی که هر کدام از این پدیده‌ها به همراه دارند، قابل مدیریت کردن است، اما این پیش‌بینی‌های انجام شده از سوی سازمان هواشناسی تاکنون چقدر دقیق بوده‌است؟ آنطور که رئیس مرکز ملی پیش‌بینی هوا به «جوان» می‌گوید، ۸۰ درصد پیش‌بینی‌ها درست انجام شده. البته واکنش‌کاربران در شبکه‌های اجتماعی و همچنین نظرات درج شده انتهای اخبار پیش‌بینی آب و هوا حاکی از آن است که ارزیابی عملکرد این سازمان از سوی تعدادی زیادی از افراد، چندان رضایت بخش نبوده و نیست. 

یکی از ایراداتی که اخیراً متوجه سازمان هواشناسی شد، این بود که در پاییز امسال و به رغم اعلام هواشناسی، آنچنان بارندگی اتفاق نیفتاد. در واقع پیش‌بینی‌های این سازمان درست نبود. به همین دلیل واکنش‌های متعددی در فضای مجازی و رسانه‌ها نسبت به پیش‌بینی‌های غلط سازمان هواشناسی منتشر شد. از طرفی کشاورزان زیادی که زندگی‌شان بیش از سایر اقشار وابسته به بارش‌های سالانه است، به امید یک پاییز پربارش، محصولات خود را با صرف وقت و هزینه بسیار، به‌صورت د‌یم در مزارع و زمین‌های خود کاشته‌بودند و، اما در پایان این فصل، نه‌تن‌ها محصولی برداشت نکردند، بلکه خسارت هنگفتی را نیز متحمل شدند، اما این همه ماجرا نیست. گاهی پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت سازمان هواشناسی نیز با خطا مواجه می‌شود. در چنین شرایطی این سؤال مطرح می‌شود که آیا می‌شود به پیش‌بینی‌های هواشناسی اعتماد کرد؟

 واکنش کاربران: پیش‌بینی‌های آبکی و غلط!

تکرار خطا و غلط از آب درآمدن پیش‌بینی‌های هواشناسی، سبب‌شده برخی افراد اعتماد خود را نسبت به هشدار‌ها و پیش‌بینی‌های هواشناسی از دست بدهند، موضوعی که بار‌ها و بار‌ها تبدیل به بحث کاربران شبکه‌های اجتماعی شده‌است. یکی از کاربران به نام «دیبا» با اشاره به تأخیر پیش‌بینی‌ها نوشت: «پیش‌بینی‌های هواشناسی با تأخیر است. در واقع اصلاً پیش‌بینی نیست! و تازه گاهی مواقع غلط هم هست. به نظر من دیگر این پیش‌بینی‌ها آبکی است و اصلاً قابل‌اعتماد نیست.»

کاربر دیگری به نام «محبی» نیز نوشت: «چرا هواشناسی خبر دقیق به مردم نمیده؟ عمدتاً میزان بارندگی‌ها را دست بالا می‌گیرد و کشاورزان را به زحمت می‌اندازد. در صورتی که شاهد بودیم بعد از پیش‌بینی‌هایش برای بارندگی‌های شدید، حتی یک قطره باران هم نیامد. این پیش‌بینی غلط حدود ۲۰۰ میلیون خرج روی دستمان گذاشت، اما گویا هیچ‌کس برایش اهمیتی ندارد؟»

همچنین یکی دیگر از کاربران برای پاسخگو نبودن تلفن ۱۳۴ نوشت: «سازمان هواشناسی دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟ تلفن ۱۳۴ خیلی شهر‌ها حتی برخی از مراکز استان اصلاً جوابگو نیستند. وقتی خود سازمان می‌گوید پیش‌بینی‌ها ۸۰ درصد اشتباه است دیگر چه توقعی می‌توان داشت! آن هم چه پیش‌بینی خنده‌داری؛ «صاف تا نیمه ابری در برخی نقاط تمام ابری با احتمال بارش باران یا برف» و اینکه «ممکن است باد هم بوزد یا از شرق یا غرب یا تند یا کند.»

 هیچ کجای دنیا پیش‌بینی هوا، قطعی نیست

احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، گفت: «پیش‌بینی هواشناسی در هیچ کجای دنیا یقینی و قطعی نیست، هیچ‌کس نمی‌تواند صددرصد آب و هوا را درست پیش‌بینی کند، چراکه جو متغیر است و المان‌هایی برای این کار وجود دارد که باعث می‌شود پیش‌بینی‌ها درست انجام نشود، در نتیجه خطا پیش می‌آید.»

او در توضیح چگونگی تعیین وضعیت آب و هوا می‌گوید: «در محاسبه شرایط آب و هوایی ممکن است بیش از صد‌ها مدل، با استفاده از نقشه‌ها و تصاویر ماهواره‌ای اجرا شود؛ مثلاً یکی از مدل‌ها بیانگر بارش بالای ۷۰ درصد باشد و دیگری احتمال بارش ۲۰ درصدی را پیش‌بینی کند، اما در نهایت، از مجموع این اعداد و ارقام یک میانگین گرفته می‌شود. به بیان ساده‌تر، میانگین حاصل از داده‌های عددی، نشان‌دهنده وضعیت آب و هواست. حال ممکن است در نتیجه این پیش‌بینی، یا با بارش ۷۰ درصدی مواجه شویم یا ۲۰ درصدی، اما، چون از ابتدا قادر به تعیین وضعیت دقیق نیستیم، عددی مابین خروجی تمام مدل‌ها را در نظر می‌گیریم که همه احتمالات را لحاظ کرده‌باشیم.»

وظیفه وضعیت پیش‌بینی هوا را در نسبت به گذشته این گونه ارزیابی می‌کند: «به طور کلی پیش‌بینی‌ها نسبت به گذشته بهبود پیدا کرده‌است. مثلاً شاهد آن هستیم که پیش‌بینی‌های ۲۴ ساعته، ۴۸ ساعته و ۷۲ ساعته به خوبی و درستی اطلاع‌رسانی می‌شود. مثل رکورد تغییرات دمایی و تغییرات بارندگی که همه این‌ها از قبل پیش‌بینی شده‌بود، اما در رابطه اینکه چرا دقیقاً عین همان چیزی که پیش‌بینی شده‌است اتفاق نیفتاده باید گفت که در هیچ جای دنیا و حتی در پیشرفته‌ترین مراکز پیش‌بینی هم «قطعیت» در امر هواشناسی وجود ندارد.»

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ادامه می‌دهد: «مثلاً همکار من در تلویزیون می‌گوید فردا در تهران بارندگی داریم؛ خب استان تهران بیش از ۱۰۰ کیلومتر طول دارد، کسی که این را می‌شنود، ممکن است تصور کند در شهر تهران بارندگی داریم، حالا اگر او در شمال شهر زندگی کند، می‌بیند که صبح هوا گرفته و ابری است و باران هم می‌آید، اما در مرکز شهر آسمان نیمه ابری است و اگر به جنوب تهران بروید، می‌بیند هوا آفتابی است، اما هر سه این‌ها در تهران است؛ بنابراین برداشت‌های ما از خبر هم می‌تواند در انتظار ما از پیش‌بینی‌ها مؤثر باشد و تصور کنیم که خطا است. ضمن اینکه پدیده‌های جوی، متغیر هستند.»

 بیش از ۸۰ درصد پیش‌بینی‌ها درست انجام شد

در رابطه با خطا‌های پیش آمده در پیش‌بینی هواشناسی، اما صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا به «جوان» می‌گوید: «پیش‌بینی هوا یک علم احتمالاتی است. اخیراً راجع به سیل کرمانشاه هشدار‌ها از قبل و در بالاترین سطوح داده شده‌بود، بنابراین کافی است که اخبار هواشناسی به خوبی دنبال شود. این پیش‌بینی‌ها روی سایت هواشناسی کشور قرار دارد و اخبار زیادی هم در این زمینه در رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «پیش‌بینی هوا براساس محاسبات پیچیده‌و تحلیل‌هایی است که همکارانم در بخش‌های مختلفی آن را انجام می‌دهند که در نتیجه این‌ها تاکنون بیش از ۸۰ درصد مواقع پیش‌بینی‌ها درست بوده‌است.» ضیائیان در پاسخ به این سؤال که چرا سامانه ۱۳۴ در برخی از مواقع پاسخگوی مردم نیست، اظهار می‌دارد: «وقتی شرایط نامساعد جوی زیاد شود، خطوط زیادی را برای پاسخگویی قرار می‌دهیم، اما زمانی که حجم درخواست‌ها به بالاترین میزان خود برسد، ممکن است آن زمان پاسخگویی به درستی انجام نشود، مثلاً وقتی که همزمان ۱۶ خط اشغال شود.».

اما آیا تجهیزات سازمان هواشناسی به روز است؟ رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا در این رابطه می‌گوید: «ما در مقایسه با کشور‌های همسایه، تجهیزات خوبی برای پیش‌بینی هوا داریم، مثلاً در منطقه به جز کشور ترکیه نسبت به بقیه کشور‌ها وضع بهتری داریم، اما در مقایسه با کشور‌های توسعه‌یافته خیلی عقب‌تر هستیم. برای بهبود شرایط این موارد را هم پیگیری می‌کنیم، اما باید برای این کار اعتبارات تأمین شود تا تجهیزات به‌روزتری داشته باشیم.»

منبع: روزنامه جوان