پنجم ژوئن هر سال با توجه به صنعتی شدن و رونق تکنولوژی و فناوری در کره زمین و آسیب‌هایی که در پی دارد از سوی سازمان ملل متحد با عنوان «روز جهانی محیط زیست» با هدف ایجاد آگاهی در بین مردم در مورد حفظ محیط زیست نامگذاری شده است.

از پنجم ژوئن تا ۱۶ سال ۱۹۷۲ میلادی نخستین کنفرانس محیط زیست انسانی یا کنفرانس استکهلم از سوی نظارت سازمان ملل متحد تشکیل شد و هدف آن ایجاد یک دیدگاه مشترک بنیادین در مورد چگونگی رسیدن به چالش حفظ و ارتقای محیط زیست انسانی و ایجاد نقطه عطف در توسعه سیاست بین المللی محیط زیست بود.

در ۱۵ دسامبر سال ۱۹۷۲ میلادی مجمع عمومی قطعنامه روز جهانی محیط زیست تصویب کرد و از دولت‌ها و سازمان‌های کل سیستم سازمان ملل خواستار شد تا سالانه اقداماتی را برای حفظ محیط زیست انجام دهند تا فرهنگ و افزایش آگاهی زیست محیطی تعمیق پیدا کند.

مأموریت سازمان UNEP که پیش‌تر با عنوان قطعنامه‌ای به تصویب رسید، رهبری و تشویق مردم برای حفظ محیط زیست و الهام بخشیدن، اطلاع رسانی و توانمندسازی ملت‌ها و مردم است تا کیفیت زندگی نسل‌های آینده بهبود بخشیده شود.

سازمان UNEP به موضوعات تغییرات آب‌وهوایی، مدیریت بحران، مدیریت اکوسیستم، حمایت از دولت‌ها در ایجاد برنامه‌های زیست محیطی، مدیریت مواد زائد مانند کاهش استفاده از جیوه در سطح جهان و مصرف و تولید پایدار به شکلی که تولید، پردازش و مصرف منابع طبیعی به روشی سازگارتر با محیط زیست انجام شود، توجه ویژه‌ای دارد.

در این روز سالانه ۱۰۰ کشور در برنامه‌های جمعی این قطعنامه مشارکت دارند و این کنفرانس هرساله در یکی از کشور‌های عضو برگزار می‌شود و در خصوص محیط زیست و راه کار‌ها و تهدید‌های زیست محیطی به گفتگو می‌پردازند.

آیه «وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَیْنَا فِیهَا رَوَاسِیَ وَأَنْبَتْنَا فِیهَا مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْزُونٍ» در سوره حجر با معنای اینکه «زمین را گسترانیدیم و در آن کوه‌های استوار افکندیم و از هر چیز سنجیده‌ای در آن رویانیدیم» بر موضوع محیط زیست نگاه ویژه‌ای دارد و با توجه به مفهوم گسترده آن گیاهان، انسان‌ها، معادن و مانند آن را شامل می‌شود.

روز محیط زیست یک روز جهانی است و فقط مخصوص یک مرز و بوم نیست، چرا که یک مسئله حیاتی و همه گیر است، برای مثال پدیده گاز‌های گلخانه‌ای و آلایش اقیانوس‌ها که موجب تهدید کره خاکی و گرم شدن آن می‌شود و یا اینکه آلودگی‌های هوایی و ریزگرد‌ها فقط مختص یک منطقه و کشور نیست، بلکه مرتبط با کل جهان است و همه مناطق را درگیر می‌کند.

موضوعات آسیب زای محیط زیست در ایران اخیراً به نقطه بحران رسیده و فرسایش خاک (آبی و بادی)، خشکسالی، گرد و غبار، فرونشست زمین، بحران آب، مدیریت پسماند و آلودگی هوا از این عوامل هستند، چه بسا موجب ایجاد مشکلات اجتماعی، سیاسی و امنیتی در داخل کشور و حتی خارج از کشور می‌شوند.

در اصل پنجاه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است: در جمهوری اسلامی ایران، حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های آتی باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد، از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آنکه با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن تلاقی پیدا کند، ممنوع است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست قم در گفتگو با خبرنگاران اظهار کرد: سالانه میلیون‌ها پرنده از تالاب‌های استان قم بواسطه قرارگیری آنان در نقطه ویژه‌ای از مسیر مهاجرت پرندگان در محور سیبری تا نیل از آن گذر می‌کنند.

محمدحسین بازگیر بیان کرد: سالانه ۸۰ هزار پرنده از ۱۸۰ گونه در تالاب مره استان قم فرود می‌آیند به صورتی که هر ساله ۱۵ میلیون پرنده در محور مهاجرتی سیبری تا نیل از آسمان ایران عبور می‌کنند.