تب دنگی تقریبا بیشتر مرز‌های زمینی و هوایی را در بسیاری از نقاط جهان در نوردیده است و روزی نیست که در مورد آن هشداری داده نشود. این نخستین بیماری همه‌گیر در سطح جهان نیست که برای آن هشدار صادر می‌شود. هنوز داغ کرونا در کشور ما و بسیاری از کشور‌های جهان تازه است. هنوز همه ما روز‌های پر تب و تاب روز‌های پاندمی کووید۱۹ را به یاد داریم.

روز‌هایی که نه دارو به آسانی پیدا می‌شد و نه حتی شوینده‌ها، بسیاری برای وسیله‌ای مانند ماسک هفت خوان رستم را طی می‌کردند. چه کشور‌هایی که تبدیل به راهزنانی شده بودند که بار ماسک کشور‌های دیگر را در فرودگاه‌ها و بندرگاه‌ها به سرقت می‌بردند تا جوابگوی مردم خود باشند. جان‌هایی که زندگی را به بیماری می‌باختند خود قصه‌ای غم انگیز دیگر بود. تلختر از آن کاسبانی بودند که به حیله‌ای متوسل می‌شدند تا کالایی را که مردم به اصل نیاز دارند قالب کرده و از این نمد کلاهی برای خود بدوزند. از روغن بنفشه تا انواع دارو‌های دست‌ساز و تقلبی.

تب دنگی هم فراگیرنشده شاخک بسیاری از این مکاران را جنبانده است. فضای مجازی پر شده از انواع دارو، معجون و لوسیون، یکی تب را درمان می‌کند، یکی هم به گفته فروشندگان آنها انواع حشرات از پشه تا عقرب را از انسان و پوست او دور می‌کند. آیا چنین است؟

راه‌های محافظت

مرکز مراقبت از بیماری‌های آمریکا (CDC) در روز‌های گذشته برخی لوسیون‌ها و دافع‌های حشرات را راهی مناسب برای دور کردن انواع پشه‌ها به ویژه پشه‌های آئدس که عامل انتقال بیماری تب دنگی است. این مرکز اعلام کرد: پشه‌ها در طول روز و شب نیش می‌زنند. هیچ واکسنی به‌طور گسترده‌ای برای پیشگیری از عفونت دنگی در دسترس نیست. بهترین راه برای جلوگیری از دنگی، محافظت از خود در برابر نیش پشه‌ها است. باید از دافع حشرات استفاده و لباس‌های گشاد و آستین‌بلند پوشید. همچنین باید اقداماتی را برای کنترل پشه‌ها در داخل و اطراف منازل انجام داد.

بر اساس اعلام CDC در صورتی که کسی از دافع حشرات استفاده کند، این ترکیبات باید دارای مجوز مراجع ذی‌صلاح مانند سازمان‌های حفاظت محیط زیست یا سازمان غذا و دارو باشد تا احیاناً به محیط آسیبی نرسانده و دوم اینکه مادران باردار و شیرده و خردسالان نیز در برابر آنها ایمن باشند.

ضد پشه‌های مجوزدار

محمود آل بویه مدیرکل آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه با توجه به اینکه رسالت ذاتی این سازمان اطلاع رسانی عمومی به منظور آگاهی بخشی و صیانت از سلامت آحاد جامعه است، گفت: تب دنگی یک عفونت ویروسی است که از طریق پشه‌های گونه آئدس منتقل می‌شوند. همزمان با مشاهده تب دنگی در برخی مناطق کشور گزارش‌هایی دریافت کرده‌ایم که حاکی از تبلیغات اغواگرانه فروارده‌های دافع حشرات از قبیل انواع روغن‌های گیاهی و سایر محصولات با ادعای مشابه است که فاقد مستندات علمی موثق هستند.

وی افزود: بهترین روش برای محافظت از خود در برابر نیش این پشه‌ها و کاهش ابتلا به این بیماری استفاده از لباس‌های پوشیده، مجهز کردن پنجره‌ها به توری و استفاده از مواد دافع حشرات دارای مجوز است.

آل بویه تأکید کرد: در حال حاضر محصولات دفع کننده حشرات در اشکال اسپری، استیک، لوسیون با ماده مؤثره DEET در داروخانه‌ها و مراکز معتبر موجود است.

وی ادامه داد: با توجه به شرایط کنونی بر اساس هماهنگی‌های انجام شده با کارخانه‌جات تولید کننده، محصولات جدیدی در این زمینه تولید و وارد بازار خواهند شد.

این مقام سازمان غذا و دارو با تأکید بر اینکه تمامی اقلام مورد تأیید سازمان غذا و دارو در داروخانه‌ها و مراکز معتبر در دسترس عموم قرار دارند، گفت: مردم از مصرف محصولات فاقد مجوز بهداشتی به دلیل عدم اطمینان از ایمنی و کارایی آن بپرهیزند.

سیدحیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو نیز در این رابطه گفت: سازمان بهداشت جهانی ۴ محصول به‌عنوان دافع حشرات را برای پشه آئدس یا همان عامل بیماری تب دنگی معرفی کرده است تا کشور‌های دنیا آن را تامین و در دسترس مردم قرار دهند. فراورده‌های دافع حشره آئدس یا همان عامل بیماری تب دنگی با نام دیت و ۳۵۳۵ IR شناخته می‌شود که اشکال مختلفی از قبیل لوسیون، کرم، قلم و اسپری دارد که نه‌تن‌ها برای دفع این حشره بلکه برای دفع سایر حشرات از جمله مگس، کنه، ساس و... نیز مطرح مورداستفاده قرار می‌گیرد.

رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به اینکه تفاوت فرآورده‌های دفع حشرات در ماندگاری آن است، گفت: دوام این محصولات با یکدیگر متفاوت است و بر اساس درصدی که دارند، می‌توانند ماندگاری متفاوتی داشته باشند، همچنین درصورتی‌که درصد هر یک از این محصولات از حدی بالاتر رود باعث ایجاد حساسیت پوستی می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود که قبل از مصرف حتماً برچسب روی فرآورده‌ها بادقت مطالعه و یا با داروساز مستقر در داروخانه در مورد نحوه استفاده از این محصولات مشورت شود.

به گفته محمدی بر اساس تمهیدات اندیشیده شده و با همکاری تولیدکنندگان، دو محصول دفع پشه آئدس با تیراژ بسیار بالا تولید و به بازار عرضه می‌شود تا مشکلی در تهیه آن وجود نداشته باشد؛ بنابراین بر اساس اعلام سازمان مراقبت از بیماری‌های آمریکا و گفته‌ها مقامات سازمان غذا و داروی ایران نمی‌توان از هر محصولی که به عنوان دافع حشرات در فضای مجازی مورد تبلیغات قرار می‌گیرد، استفاده کرد و بر همین اساس می‌توان گفت عمده این محصولات غیر مجاز بوده و چه بسا برای افراد هم دارای زیان باشند.

جادویی وجود ندارد

از سوی دیگر برخی فرآورده‌های گیاهی نیز این روز‌ها بازار داغی پیدا کرده‌اند که از آن به عنوان معجزه‌گر و نابودگر تب دنگی یاد می‌شود. بر اساس گفته‌های فرشید رضایی اپیدمیولوژیست و رئیس مرکز آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت این بیماری نیاز به درمان خاصی ندارد و درمان علامتی دارد.

 وی در این رابطه گفت: تب دنگی، درمان پیچیده‌ای ندارد، باید تب را کنترل کنیم. عمد بیماران بدون علامت بوده یا بیماری را خفیف می‌گیرند، در واقع ۴۰ تا ۸۰ درصد بدون علائم هستند، ۲۰ درصد بیماری را شدید گرفته و مرگ هم در بین بیماران یک درصد است، آن هم کسانی هستند که بیماری زمینه‌ای دارند. مصرف مایعات در بیمار اهیمت دارد. مایعات شیرین و گازدار و قهوه در فاز بیماری توصیه نمی‌شود. داروی اختصاصی و جادویی پشه و چیزی که عنوان می‌کنند معجون چند گیاه برای این بیماری کاربردی نیست. تا ۷ روز تب فرد بیمار فروکش می‌کند و در همه موارد نیاز مراجعه به پزشک ندارند؛ چنانچه بیماری شدت پیدا کند، نیاز به مراجعه پزشک دارد.

 باید دانست که همزمان با گسترش تب دنگی بسیاری برای بیماران کیسه دوخته‌اند تا ضمن سرکیسه کردن آنها، شبه علم و ضد علم را نیز گسترش دهند.

منبع: آنا