موسی حقانی، پژوهشگر تاریخ معاصر در برنامه «جریان» شبکه یک‌ سیما در پاسخ به این سوال که از سال ۱۳۵۰ دولت امارات، همسایه جنوبی ایران یا برخی کشورها نسبت به مالکیت سه جزایر ایران ادعایی را مطرح می‌کنند. الان هر دو سه ماه یکبار در نشست‌های مشترک به مالکیت جزایر سه‌گانه اشاره می‌شود، که اینبار ادعای اشغال جزایر از سوی ایران مطرح شده است، گفت: اتفاقی که در سال ۱۳۵۰ رخ داد، باز پس‌گیری جزایر سه‌گانه و نه اشغال آن از سوی ایران بود.

حقانی ادامه داد: اصلاً ادعای مطرح شده از سوی شورای همکاری خلیج فارس و سه کشور عضو اتحادیه اروپا قابل توجه از جهت حقوقی و تاریخی نیست. شورای همکاری خلیج فارس یک سازمان منطقه‌ای است و اصلاً نمی‌تواند به چنین مسائلی از جهت حقوقی وارد بشود. یعنی ادعای این سازمان از جهت حقوقی پذیرفته نیست. الان اختلاف بین دو کشور نیست. چراکه وقتی سال ۱۳۵۰ قرارداد بین محمدرضا پهلوی و شیخ شارجه بسته شد، اصلاً اماراتی وجود نداشت که بخواهد مدعی مالکیت جزایر سه‌گانه بشود، یا بگوید خاک امارات اشغال شده است! بنابراین، ادعای اشغال ادعای واهی است.

این پژوهشگر تاریخ معاصر در پاسخ به این سوال که چرا در مقطعی این جزایر تحت مالکیت ایران نبود، توضیح داد: در مقطعی از تاریخ عدم مالکیت ایران بر این جزایر بخاطر سیاست‌های استعماری انگلستان، شرکای اروپایی و امریکایی در طول ۲۰۰ سال اخیر بود. البته اگر اتحادیه اروپا غیر از این چیزی می‌گفت، جای تعجب داشت. چون راهبرد اروپایی‌ها، انگلستانی‌ها و امریکایی‌ها این است که نباید یک کشور قدرتمند در منطقه حضور داشته باشد. این راهبرد ربطی به جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی ندارد. 

وی با بیان اینکه تقریباً از دوره صفویه که سروکله دولت‌های استعماری پیدا شد، گام به گام در جهت تضعیف کشورها قدم بر داشتند، گفت: این موضوع در دوره قاجار بیشتر دیده شد. چون دولت ایران به دلایل مختلف ضعیف شد و خود به خود توجه‌اش به خلیج فارس و جزایر سه‌گانه کم شد و انگلستان از ابتدای قرن نوزدهم تا سال ۱۹۷۱ یک رژیم امنیتی در منطقه برقرار کرد. سیاست آن رژیم ایرانی‌زدایی از کل منطقه خلیج فارس بود. چون خلیج فارس هم از نظر اقتصادی و هم از جهت نظامی اهمیت دارد. 

حقانی تصریح کرد: حدود ۶۳ درصد ذخیره بشکه نفت جهان در این منطقه است و از نقطه‌ای عبور می‌کند که از گذشته تا الان تحت حاکمیت ایران بوده و هست. آب‌های بین این سه جزیره از لحاظ عمق تنها نقطه‌ای است که کشتی‌های بزرگ و نفتکش‌ها می‌توانند از آن عبور کنند. از لحاظ نظامی هم هرکس بر این سه جزایر مسلط باشد، حاکم تنگه هرمز است و کنترل تنگه دست اوست. اساساً در متون‌مان از تنگه هرمز به عنوان دروازه ورودی ایران و خانه ایران یاد می‌کنیم. چون برای امنیت ملی ما اهمیت دارد. از زمان صفویه به بعد هیچ دولتی را نمی‌بینید که از این جزایر بخواهد چشم‌پوشی بکند. 

خبرنگار: نفیسه خلیلی