به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ بخش قابل توجهی از ادبیات هر ملتی را ادبیات عامیانه تشکیل می‌دهد. ادبیات عامیانه از گستردگی زیادی برخوردار است. ترانه‌ها، لالایی‌ها، امثال و حکم، کنایات عامیانه، چیستان‌ها، اشعار عامیانه و نمونه‌هایی از این دست از جلوه‌های ادب و فرهنگ عامیانه به شمار می‌روند.
 
در کتاب‌های امثال فارسی مرز مشخصی بین امثال و مثل نما‌ها مانند حکم، کنایات، زبانزدها، تکیه‌کلام‌ها و اندرزها در نظر گرفته نشده و همه آن‌ها را تحت عنوان امثال و حکم جمع‌آوری کرده‌اند.   
 
با این وصف در باشگاه ضرب‌المثل امروز به نقل حکایت کوتاهی از ضرب‌المثل «گاوبندی» می‌پردازیم.

**********************************

ضرب‌المثل «گاوبندی» را معمولا زمانی به کار می‌برند که چند نفر در مورد موضوع و زمینه‌ای با یکدیگر تبانی کنند و شریک شوند. به عبارت دیگر این شراکت در واقع در امری است که نامشروع است و خلاف.

اما حال باید دید که این اصطلاح «گاوبندی» از کجا آمده و به ضرب‌المثل تبدیل شده است؟

کشاورزانی که در امر کشاورزی در کشورمان فعالیت دارند دو دسته‌اند:

دسته اول کشاورزان مقیم هستند که در محل کار خود صاحب خانه و زندگی هستند. 

اما دسته دوم کشاورزان غیرمقیم هستند. از آنجا که آن‌ها در محدوده زندگی خود زمین کشاورزی و مزروع ندارند، به محل دیگر و اجاره زمینی برای کشاورزی می‌روند و مانند کشاورزان مقیم در زمین مورد اجاره «گاوبندی» می‌کنند و زراعت. این کشاورزان را «خوش نشین» می‌گویند.

اصطلاح «گاوبندی» در زراعت به معنای استفاده از گاو نر و گاو کاری است برای زراعت و شخم زدن زمین. خب تا دوره‌ای تراکتور نبود و برای شخم زمین از گاو استفاده می‌شد.

اما امروز در معنای مجازی «گاوبندی» به معنای تبانی و مشارکت در منفعتی خلاف است.

این اصطلاح از آنجا ناشی می‌شود که مباشران وصول بهره مالکانه، برای اینکه منفعت بیشتری نصیب آن‌ها شود با یک یا جند نفر از خوش‌نشین‌ها در زراعت و گاوبندی شریک می‌شدند و منفعت مورد نظر را با هم قسمت می‌کردند.

منتهی جان کلام اینجاست که در موقع برداشت بهره مالکانه که برمبنای مساحت اراضی تحت کشت تعیین و از کشاورزان وصول می‌شد جناب مباشر! مساحت زمین‌های شراکتی را که با خوش‌نشین‌ها گاوبندی کرده کمتر از میزان مقرر تعیین می‌کرد.

اما اینکه چرا مباشر با کشاورزان مقیم گاوبندی نمی‌کرد، به این دلیل بود که آن‌ها به خوبی اوضاع و احوال زمین‌های کشاورزی را می‌دانستند و ممکن بود تبانی مباشر را برملا کنند، اما خب خوش‌نشین‌ها به این موضوع کاری نداشتند و تنها توجه آنها این بود که بتوانند رضایت مباشر یا نماینده مالک را جلب کنند و در سال‌های آینده هم با او کار کنند.

به این جهت مباشر یا کارپرداز با اطمینان خاطر می توانست با او گاوبندی کند و منافع حاصله را بدون دغدغه و نگرانی بالا بکشد.



 
گزارش از: مریم محمدی

 
انتهای پیام/