زمستان شیرین مازندرانی‌ها با برداشت شکر سرخ
استحصال سنتی شکر سرخ در فصل زمستان، کام خانواده های مازندرانی را شیرین کرده است.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، سابقه کشت نیشکر در ایران به ۲ هزار سال قبل می‌رسد، در مناطق جنوب غربی (خوزیا) به معنی سرزمین شکرخیز (خوزستان فعلی) در منطقه جنوب شرقی ایران نیز که به آراخوزیا (به معنی سرزمین شکرخیز آریایی) نامیده می‌شد و امروز قندهار نام دارد، کشت نیشکر رونق بسیاری داشت، کشت نیشکر علاوه به این مناطق از ۳۰۰ سال قبل در مازندران نیز گسترده بود.
زراعت سنتی نیشکر در روستا‌های مازندران
زمین های مازندران که از نوع خاک سیاه هستند، از بهترین زمین‌ها برای کشت بذر و قلمه نیشکر هستند.
در سالیان اخیر پس از فراموشی کشت نیشکر، این محصول مورد توجه قرار گرفته و بصورت سنتی رونق یافته است.
مازندران جایگاه مناسبی برای کشت ارقام ویژه نیشکر است، بهترین نوع شکر قرمز در روستا‌های چپی، ریکنده، کوتنا، پرچینک، سید ابوصالح قائم شهر، بشل سوادکوه، منطقه بابل کنار در روستا‌های قران تالار، سید کلا، کاردرکلا، امیرکلا، درازکلا، شیردارکلا و گاوان کلا کشت و تولید می‌شود.
زمستان شیرین مازندرانی ها
در یکی از روز‌های زمستان راهی روستای ریکنده و سیف کتی قائم شهر شدیدم .
روستاییان علاوه تولید محصولات کشاورزی بخصوص مرکبات و برنج نیم قرنی هست که به کشت نیشکر روی آورده‌اند.
فاطمه خانلری از اهالی روستای سیف کتی که به کشت نیشکر مشغول است ،درباره چگونگی کشت این محصول می‌گوید: کشت بوته نیشکر از بهار آغاز و پس از دو ماه رشد و جوانه‌زنی قند در ساقه تشکیل می‌شود.
او می‌گوید: نیشکر در جا‌های پر آب سریعتر رشد می‌کند و در اواخر پاییز عصاره‌گیری می‌کنیم.
خانلری درباره نحوه آبگیری گفت: در اواخر پاییز زمان آبگیری آغاز می‌شود و نیشکر‌ها پس از برداشت شدن برگ‌ها از شاخه‌ها جدا شده و پس از قطعه قطعه شدن برای عصاره‌گیری آماده است.
کشاورز ۵۵ ساله ریکنده‌ای که درحال برداشت نیشکر از مزرعه است، گفت: پدرمان در این منطقه نیشکر کشت می‌کردند و این کار نسل به نسل به من رسید و من هم نیشکر تولید می‌کنم.
خانم ۴۰ ساله کشاورزی که این شغل را از پدرش به ارث برده است، در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، می‌گوید: زمین‌های این منطقه به دلیل بالا بودن سطح آب مساعد برای کشت نیشکر است وسرما زیاد مانع از کاشت درخت پرتقال در منطقه می‌شود.
فرآوری نیشکر شکر سرخ یا شکر لـله
نی‌ها پس از کنده شدن در دستگاه آبگیری قرار می‌گیرند و بعد از آبگیری، آب نیشکر به مدت ۲ تا ۳ ساعت جوشانده می‌شود.
در طول مدت جوشیدن، مایه نیشکرمدام هم زده می‌شود وتفاله‌ها از دیگ خارج می‌شود، پس از این مراحل شکرقهوه‌ای یا سرخ به دست می‌آید، محصول فرآوری شده نیشکر شکر سرخ یا شکر لـله است.
نیشکر در کارگاه های سنتی فرآوری شده و علاوه بر شکر دوشاب نیز از آن گرفته می شود.
ساقه‌های نیشکر برای فراوری به شکر سرخ به کارگاه‌های استخراج شکر سرخ منتقل می‌شوند.
کشاورزی دیگری می گوید: تقریبا از هر ۴۰۰ کیلو نی که اینجا آوره می‌شود ۲۰۰ کیلو آب نیشکر آبگیری می شود.
مرد نیشکر کار ریکنده ای نیز می گوید: ۲۰۰ کیلو آب نیشکر داخل دیگ بعد از دو تا ساعت تبخیر می شود و شیره نیشکر تهیه می شود.
جذب گردشگران در فصل برداشت نیشکر
مزارع کشت و تولید نیشکر در مازندران و نحوه آبگیری و تولید شکر سرخ عرصه‌ای ناشناخته برای گردشگران است که جذابیت‌های فراوانی دارد و می‌تواند یک سوغاتی طبیعی و شیرین از شمال ایران باشد.
محصول شکر سرخ علاوه بر کاربرد در شیرینی پزی جایگزین خوبی برای شکر سفید در وعده صبحانه است.
مسافر قزوینی که به روستای ریکنده سفر کرده بود، می‌گوید: شنیدم ارگانیک هست اومدم اینجا هم از نزدیک با کارگاه‌های سنتی فراوری نیشکر آشنا بشم و هم شر سرخ سوغات ببرم.
بسته بندی و عرضه مناسب این محصول در مازندران می‌تواند علاوه بر درآمدزایی برای جوامع روستایی محل کشت این محصول، فرصتی در بخش گردشگری کشاورزی باشد.
علفوفه مناسب برای کشاورزان با برداشت نیشکر
سرشاخه های نیشکر برداشت شده پس از جداسازی خوراک دام می‌شود.
کشاورز دیگر ریکنده‌ای که در حال جمع آوری بقایای نیشکر در مزرعه است می‌گوید: می‌خواهم کیلویی ۱۵۰۰ علوفه بخرم از تفاله گوسفند برای خوراک رزمستانی گاو گوسفند استفاده می‌کنیم و به صرفه است.
حسن عنایتی مدیر زراعت جهاد کشاورزی مازندران در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، گفت: در ۲۳۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی مازندران نیشکر کشت می‌شود.
وی افزود: استان‌های همجوار همچون، خراسان شمالی و جنوبی، گلستان و گیلان، سمنان که با تولید نیشکردر مازندران آشنایی دارند از این محصولات خریداری می‌کنند.
مازندران دارای ۳۲ کارگاه کوچک تبدیل و فرآوری شکر سرخ است که فرایند آبگیری و استحصال شکر سرخ از نی‌تر در آن انجام می‌گیرد.
خواص درمانی شکر سرخ
نیشکر گیاهی از خانواده غلات است و میزان قند ذخیره شده در ساقه آن حدود ۱۴ تا ۱۸ درصد است.
نیشکر برخلاف شکر فاقد قند ساده است و به همین دلیل بیماران دیابتی می‌توانند آن را بدون هیچ نگرانی مصرف کنند.
شکر حاصل از آن خواص زیادی دارد که از آن جمله می‌توان به رفع خستگی مزمن، پاک کننده ضایعات کبدی، رفع گرمی دهان و زبان و التهابات لثه اشاره کرد.
یکی از روساییان منطقه ریکنده می‌گوید: نیشکر از مازندران هم به عنوان سوغات می‌برنند و در فصل زمستان با استقبال خوب گردشگران و مسافران روبرو هستیم و ومنبع درآمد خوبی را برای کشاورزان منطقه بوجود آمده است.
او می گوید: به واسطه طبع خنک این محصول، در فصول گرم سال به عنوان شیرینی مناسب استفاده می‌کنند.
صندوق کارآفرینی امید هم به هر کارگاه سنتی مازندران ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات با بهره ۴ درصد می‌دهد تا این کارگاه‌های نیمه صنعتی تبدیل شوند.
گزارش از آتنا رستمی آله خیلی
انتهای پیام/ م
