به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، مقایسه جایگاه علمی ایرانِ قبل و بعد از انقلاب، واقعیت‌های مهمی را آشکار می‌کند؛ واقعیت‌هایی که تنها با نگاهی اجمالی به کارنامه ۴۰ ساله کشور در حوزه علم وفناوری، عمق پیشرفت‌های علمی کشور و غلبه بر عقب‌ماندگی‌های علمی و فناورانه را به تصویر می‌کشد. یکی از این عرصه‌های پیشرفت، ورود ایران به عرصه فناوری سلول‌های بنیادی است که امروزه در جهان، از آن به عنوان انقلاب دوم در علم پزشکی یاد می‌شود و ایران در این عرصه نوظهور، همپای کشور‌های مطرح دنیا و با سکانداری پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی، در ردیف اولین‌ها قرار گرفته است. هم اکنون، پژوهشگاه رویان یکی از مراکز پژوهشی و درمانی موفق دنیاست که با ورود به عرصه‌های مهم علمی، موفقیت‌های بی نظیری را برای کشور به ارمغان آورده است. این پژوهشگاه فعالیت خود را از هشتم خرداد ماه سال ۱۳۷۰ به عنوان مرکز جراحی محدود و با هدف ارائه خدمات درمانی به زوج‏های نابارور و پژوهش و آموزش در زمینه علوم باروری و ناباروری، با همت و تلاش زنده یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی و گروهی از پژوهشگران و همکارانش در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران آغاز کرد و امروز در عرصه‌هایی از جمله، درمان ناباروری و سلول درمانی به عنوان قطب علمی منطقه به شمار می‌رود و در بین مراکز علمی جهان نیز، از جایگاه ممتازی برخوردار است.آنچه در ادامه می‌خوانید، مروری است بر دستاورد‌های ۲۷ ساله پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی از زبان دکتر عبدالحسین شاهوردی، متخصص جنین شناسی و رئیس پژوهشگاه رویان که از بدو تاسیس رویان در مسئولیت‌های مختلفی در این مرکز علمی پیشرو، ایفای نقش کرده است.

رویان؛ نتیجه یک حرکت علمی

عبدالحسین شاهوردی، رئیس پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی با اشاره به ساختار کنونی این مرکز معتبر علمی می‌گوید: پژوهشگاه رویان، ماحصل یک حرکت علمی بود که در جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی ایران برای پاسخ گویی به نیاز‌های جامعه ایجاد شد. این پژوهشگاه مشتمل بر سه پژوهشکده پزشکی تولید مثل، علوم سلولی وسلول‌های بنیادی و پژوهشکده بیوتکنولوژی است و در کنار این پژوهشکده ها نیز، هم اکنون سه مرکز خدمات تخصصی در زمینه ناباروری، سلول درمانی و پژوهشکده بیوتکنولوژی وجود دارد که پژوهشکده بیوتکنولوژی با رویکرد فعالیت‌های تحقیقاتی درعرصه علوم دامی فعالیت می‌کند.

او می‌گوید: در سال ۶۹-۶۸ بعد از برگزاری یک کنگره علمی در زمینه ناباروری، جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران که مسئولیت آن را دکتر کاظمی آشتیانی بر عهده داشت ماموریت پیدا کرد تا برای پاسخ به این نیاز جامعه درقالب یک پروژه تحقیقاتی کار را دنبال کند. در این زمینه، بعد از فراهم سازی امکانات و تربیت و جذب نیروی انسانی مورد نیاز، در نهایت در خرداد ماه سال ۱۳۷۰ موسسه خدمات تخصصی، آموزشی- پژوهشی رویان با تمرکز بر پژوهش و آموزش، با حضور دکتر ملک زاده، وزیر بهداشت وقت افتتاح شد.

رویان، اولین مرکز درمان ناباروری در خاورمیانه

پژوهشگاه رویان از زمان تاسیس تاکنون، کارنامه درخشانی در درمان زوج‌های نابارور داشته و ارائه خدمات درمان ناباروری توسط محققان این پژوهشگاه، چراغ خانه‌های بسیاری از زوج‌های نابارور را روشن کرده است. به گفته دکتر شاهوردی، رویان هم اینک، در زمینه درمان ناباروری با بهترین مراکز دنیا رقابت می‌کند و در خاورمیانه نیز، به عنوان اولین مرکز درمان ناباروری به شمار می‌رود.

تولد ۳۵ هزار نوزاد درکارنامه ۲۷ ساله رویان

رئیس پژوهشگاه رویان می‌گوید: پیش از انقلاب، بسیاری از زوج‌های نابارور برای درمان ناباروری به خارج از کشور می‌رفتند. اما امروز، نه تنها در داخل کشور درمان می‌شوند بلکه رویان محل رجوع تعداد قابل توجهی از زوج‌های نابارور خارجی نیز است و این، نقطه قوتی است که به آن می‌بالیم. به گفته دکتر شاهوردی، سالانه ۱۰ هزار زوج جدید که ۴۰۰ مورد آن را، زوج‌های غیر ایرانی شامل می‌شوند برای درمان ناباروری در رویان تشکیل پرونده می‌دهند که حاصل ارائه این خدمت درمانی طی ۲۷ سال فعالیت، تولد ۳۵ هزار فرزند بوده است.

ایران در ردیف ۱۰ کشور مطرح جهان در زمینه سلول درمانی

از دهه ۷۰، مطالعه درباره سلول‌های بنیادی در کشور، به همت محققان پژوهشگاه رویان آغاز شد ودر یک بازه ۲۰ ساله، پیشرفت‌های خیره کننده‌ای به دست آمد که نام ایران و پژوهشگاه رویان را به عنوان یکی از مراجع درمانی بیماری‌های صعب‌العلاج و در زمره ۱۰ کشور مطرح دنیا در زمینه سلول درمانی، بر سرزبان‌ها انداخت.

بیشتر بخوانید: ظرفیت بالای پژوهشگاه رویان در حوزه‌های مختلف پزشکی/ هزینه ۱۰ هزار میلیارد تومانی سرطان در کشور

درمان بیماری‌ها با کمک سلول‌های بنیادی

تعداد بیماری‌هایی که درمان آن به شکل موفقیت آمیز در مرکز سلول درمانی رویان انجام می‌شود، کم نیست. درمان بیماری‌های سرطان خون در کودکان، تالاسمی، بیماری‌های استخوان و غضروف، بیماری‌های پوستی، بیماری‌های چشم وقرنیه، قلب وعروق و... تنها نمونه‌هایی از موارد متعددی است که امروز به مدد تکنیک سلول درمانی به دست توانای محققان رویان انجام می‌شود.

به گفته شاهوردی، روزی درمانی برای سرطان وجود نداشت، اما امروز بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان خون، با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف، به ویژه در کودکان به خوبی درمان می‌شود. همچنین، تحقیقات گسترده‌ای در زمینه درمان بیماری‌های استخوان و غضروف، درقالب کار آزمایی بالینی در حال انجام است. در زمینه قلب و عروق و سکته‌های قلبی هم، نتیجه پروژه‌های کارآزمایی بالینی در رویان بسیار موفقیت آمیز بوده و استفاده از سلول‌های بنیادی در بیماران دچار سکته‌های قلبی باعث ارتقای کیفیت زندگی این بیماران شده است. درمان بیماری انسداد عروق تحتانی که باعث قانقاریا و قطع عضو می‌شود ونیز درمان بیماری‌های چشم و سوختگی قرنیه، از دیگر جنبه‌های موفقیت رویان به شمار می‌رود. در زمینه پوست و درمان لک وپیس و سوختگی نیز اقدامات بسیار خوبی در رویان انجام شده است و بسیاری از این بیماران نیز اکنون درمان می‌شوند. به علاوه، اجرای فاز دوم پروژه درمان فلج مغزی کودکان با استفاده از سلول‌های بنیادی روی حدود ۱۰۰ کودک مبتلا و با همکاری مرکز طبی کودکان از دیگر دستاورد‌های این حوزه است.

وی از تعریف پروژه‌های تحقیقاتی جدید برای درمان ام اس، پارکینسون، دیابت، برخی سرطان ها، بیماری‌های شبکیه چشم و... در رویان خبر می‌دهد و می‌گوید:این پروژه‌ها اکنون در فاز‌های آزمایشگاهی وفاز‌های حیوانی است و به نتایج بسیار خوبی نیز رسیده است و امیدواریم سال آینده با کمک خیران، آن‌ها را به مرحله کار آزمایی بالینی برسانیم.

نجات گونه‌های درحال انقراض با روش «شبیه سازی»

ایران یکی از مراجع علمی جهان در عرصه شبیه سازی است. در سال ۸۴ اولین حیوان شبیه سازی شده حاصل تلاش محققان رویان از دست رفت، اما در سال ۸۵، «رویانا» اولین حیوان شبیه سازی شده‌ای بود که زنده ماند و سرآغاز یک حرکت علمی در کشور شد و نام کشورمان را در رده کشور‌های دارای این فناوری ثبت کرد. به گفته دکتر شاهوردی، جدیدترین دستاورد این حوزه، تکثیر قوچ قمیشلو (یک حیوان وحشی در حال انقراض) است که سال گذشته به روش همانند سازی انجام شد و این حیوان شبیه سازی شده به باغ وحش شهرداری اصفهان هدیه شد. این پژوهشکده هم اکنون با تولید حیوانات تراریخت و حیوانات شبیه سازی شده به صنعت دام کشور، ارائه خدمات می‌کند و در این زمینه، حدود ۴۰۰ راس بز «سانن» و «مورسیا» به روش‌های لقاح خارج از رحمی و همانند سازی تولید شده است. در بحث حیوانات تراریخت تولید «شنگول» و «منگول»، اولین بزغاله‌های تراریخته در ایران و خاورمیانه با هدف ترشح فاکتور ۹ انعقادی انسانی در شیر برای درمان هموفیلی نوع B و تولید «حبه انگور» سومین بزغاله تراریخته در ایران با هدف ترشح پروتئین tPA در شیر به منظور حذف سریع لخته خون در افرادی که دچار سکته قلبی می‌شوند، از جمله دستاورد‌های پژوهشگاه رویان در این حوزه است.

یادی از دکتر کاظمی آشتیانی

مجموعه‌ای که امروز با عنوان پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی می‌شناسیم، مجموعه تحقیقاتی سرآمدی است که سنگ بنای اولیه آن را، مرحوم دکتر سعید کاظمی آشتیانی بنا نهاد. دکتر کاظمی آشتیانی درزمینه اعتلای نام جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های علمی بین المللی، سهمی انکارناپذیر وبه یاد ماندنی دارد. خدمات این دانشمند بزرگ به جامعه علمی کشور به قدری کلیدی و ارزشمند است که مقام معظم رهبری در دی ماه ۱۳۸۴ و زمانی که قلب این انسان والا از تپیدن ایستاد، او را فرزند صالح و از رویش‌های مبارک انقلاب توصیف کردند. دکتر شاهوردی در توصیف شخصیت علمی دکتر سعید کاظمی آشتیانی او را سنگ زیرین مجموعه رویان می‌داند و معتقد است: آن چه امروز درمجموعه رویان شاهد آن هستیم، نتیجه دور اندیشی وهمت عالی دکتر کاظمی آشتیانی است که با تلاش‌های وافر خود، موفقیت‌های چشمگیری را برای کشور رقم زد، تا جایی که ایده اولیه بیش از ۹۰ درصد دستاورد‌هایی که امروز، محققان ما طی ۲۷ سال تلاش در زمینه ناباروری و ۱۷ سال تحقیق و پژوهش در زمینه سلول‌های بنیادی و همانند سازی به دست آورده اند، از زمان دکتر آشتیانی خلق شد. دکتر شاهوردی می‌گوید: به خوبی به یاد دارم که در سال ۸۴، زمانی که تحقیقات ما در زمینه تولید اولین گوسفند شبیه سازی شده به نتایج خوبی رسیده بود، دکتر آشتیانی در اراک طی مصاحبه‌ای از دستیابی ایران به این دانش مهم خبر داد وحیرت همگان را برانگیخت. البته متاسفانه او چند ماه بعد از این خبر درگذشت. از سوی دیگر اولین گوسفند شبیه سازی شده سقط شد و ما به مدت یک سال و نیم بعد از آن، شرایط بسیار سختی در رویان داشتیم تا بتوانیم ادعای دکتر آشتیانی را دوباره اثبات کنیم و این گونه هم شد و یک سال بعد از آن، اولین گوسفند شبیه سازی شده یعنی «رویانا» در اصفهان متولد شد و زنده ماند. همچنین، در زمان دکتر آشتیانی، اولین رده سلول‌های بنیادی به ثبت رسید و نتایج آن، به محضر رهبر معظم انقلاب تقدیم شد. در بحث ناباروری هم، تمام محققان و متخصصان رویان موفقیت‌های خود را مرهون تلاش‌های دکتر کاظمی آشتیانی می‌دانند.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/