به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، هزاران سال قبل تمدن‌های قدیمی به دلایلی که برخی از آن‌ها برای محققان و تاریخ شناسان کنونی مجهول است تصمیم گرفتند از زندگی بر روی سطح زمین گریخته و در اعماق آن به دنبال پناهگاه‌هایی برای خود بگردند.

آن‌ها در این تلاش توانستند به طور خارق‌العاده شهرهایی زیرزمینی ایجاد کنند که دارای تعداد زیادی اتاق، مکان‌هایی برای عبادت، محل‌هایی برای کشاورزی و دیگر موارد بوده و پناهگاه‌هایی امن به شمار می‌آمدند.

این شهرهای زیرزمینی باستانی با ظرافت خاصی ساخته شده و با وجود قرار داشتن زیر زمین از معماری فوق‌العاده‌ای برخوردارند به طوری که نمونه‌های آنها را در برخی نقاط جهان داشته‌ایم.

ارزانفود از شهرهای زیر زمینی دست کند بی نظیر دنیا و مهم‌ترین و با ارزش ترین محوطه دست کند در کشور است. این شگفتی در استان همدان نیز مشاهده شده است تا جایی که تا پیش از این دو شهر زیرزمینی سامن و ارزانفود به عنوان شناسنامه‌ای از قدمت ۳ هزار ساله این استان است.

شهر زیرزمینی سامن نیز یکی از چند دست‌کند استان همدان است که در دنیا بی‌نظیر بوده و در جنوب غربی شهرستان ملایر معماری و قدمت تاریخی آن گویای عظمت و تاریخ استان همدان است؛ این شهر با وسعتی حدود سه هکتار به دست پیشینیان ایرانی قبل از دوره اشکانیان در دل زمین کنده شده است.

اما اتفاقی نو در عرصه میراث فرهنگی همدان کشف یک شهر زیرزمینی جدید در قسمتی دیگر از استان پهناور همدان است که این روزها توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده چراکه هر چه پیش می‌رویم قدمت و تمدن شهر تاریخی هگمتانه بیش از گذشته نمایان می‌شود و اسناد کشف شده بر آن صحه می‌گذارند.

«صالح‌آباد» شهری در بخش صالح آباد شهرستان بهار در استان همدان است که در ۳۰ کیلومتری غرب همدان و در کنار سه راهی همدان، کرمانشاه و سنندج قرار دارد که این روزها با رسانه‌ای شدن کشف یک شهر زیر زمینی که از قضا وسعت آن هم معلوم نیست مرکز توجه قرار گرفته است.

اواسط هفته گذشته بود که به یکباره خبری مبنی بر کشف یک شهر زیرزمینی در صالح آباد بهار در کمتر از چند ساعت به نقل محافل رسانه‌ای استان همدان تبدیل و رفته رفته حضور در محل شهر زیرزمینی و درک آنچه کشف شده به یک مطالبه تبدیل شد که در پی آن شماری از خبرنگاران در محل این رویداد حاضر شدند.

شهر زیر زمینی صالح آباد در ۲ کیلومتری جنوب صالح آباد کشف شده و مربوط به دوره سلجوقیان و ایلخانی که در حال حاضر کاوش توسط متخصصان میراث فرهنگی و شهرداری صالح آباد در حال انجام است و وسعت حقیقی آن نیز هنوز مشخص نیست.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در این خصوص از آغاز عملیات کاوش دست کند زیرزمینی صالح آباد با به کارگیری تیمی حرفه‌ای خبر داد و گفت: این اثر از دو سال پیش شناسایی شد و عملیات کاوش آن تا کنون رسانه‌ای نشده بود.

پیش بینی ۲۷۰ میلیون ریال اعتبار برای انجام عملیات کاوش

احمد ترابی بابیان اینکه عملیات کاوش دست کند زیرزمینی صالح آباد که به تازگی کشف شده با به کارگیری تیم حرفه‌ای در حال انجام است، گفت: ۲۷۰ میلیون ریال اعتبار برای انجام عملیات کاوش این مجموعه پیش بینی شده و کارها در حال انجام است.

وی بابیان اینکه بر اساس اشیای کشف شده و بررسی‌های صورت گرفته قدمت این تاریخ به قرن ۶ و ۷ هجری شمسی بازمی گردد، گفت: قدمت این دست کند جدید متعلق به دوره ایلخانی است.

همدان خاستگاه دستکندهای ایران

ترابی با اشاره به اینکه تاکنون در شهر سامن و روستای ارزانفود شهر زیر زمینی کشف شده که با کشف سومین شهر زیر زمینی همدان را باید خاستگاه دستکندهای ایران نامید، اظهار داشت: در مطالعات اولیه صورت گرفته این دستکند دارای ۶ فضا است و بیش از ۵ هکتار وسعت دارد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان بااشاره به اینکه در فاصله اطراف این دستکند فضاهایی شناسایی شده که کارشناسان احتمال می‌دهند با دستکند مرتبط باشد، گفت: این دستکند پر از خاک است و برای کسب اطلاعات بیشتر باید خاک آن تخلیه شود.

کشف ۳ حجره در دستکند صالح آباد

وی با بیان اینکه به علت وسعت زیاد این دستکند، کاوش آن سال‌ها زمان خواهد برد کمااینکه برای تأمین اعتبار این پروژه باید گمانه زنی انجام گیرد و مرحله به مرحله پیش رفت چرا که به علت مساحت این منطقه، برآورد اعتبار کامل و کافی ممکن نیست، گفت: تا کنون ۳ حجره در دستکند صالح آباد کشف شده است.

ترابی با بیان اینکه بر اساس تکه سفال‌های کشف شده از این ۳ حجره، قدمت و پیشینه این دستکند به دوره ایلخانیان برمی‌گردد، اضافه کرد: عملیات کاوش با دقت در حال انجام است.

سرپرست گروه کاوش مجموعه دستکند زیر زمینی صالح آباد نیز بابیان اینکه این دستکند در حریم شهر صالح آباد و در مسیر اسدآباد واقع شده، افزود: در فاز نخست کاوش این اثر، ۶ فضا و چند راهرو شناسایی شد که هر کدام از طریق دریچه‌هایی به عنوان هواکش به سطح زمین راه دارند.

ورود خاک کشاورزی از طریق دریچه‌ها فضای دستکند را پر و کاوش را دشوار کرده است
محمد شعبانی با بیان اینکه ورود خاک کشاورزی از طریق این دریچه‌ها فضای دستکند را پر و کاوش را دشوار کرده است، عنوان کرد: بر اساس اشیا کشف شده و بررسی‌های صورت گرفته، قدمت این اثر به قرن ۶ یا ۷ هجری شمسی بازمی گردد.

وی بابیان اینکه از لحاظ ساختاری این اثر با دستکند ارزانفود شباهت‌های زیادی دارد، اما در برخی از فضاها همچون هواکش با آن متفاوت است، اضافه کرد: این دستکند بر روی سنگ‌های نرم صخره‌ای ایجاد شده است.

وی با یادآوری اینکه ۲ کارگاه برای کاوش این اثر همکاری می‌کنند و برای تکمیل عملیات کاوش نزدیک به یک میلیارد ریال اعتبار نیاز است، گفت: طی چند روز آینده، فصل اول کاوش‌ها تمام خواهد شد.

وی با بیان اینکه این دستکند نسبت به دستکندهای ارزانفود و سامن جدیدتر است، تاکید کرد: فصل اول با همکاری و تأمین اعتباری افزون بر ۳۰ میلیون تومان توسط شهرداری در حال انجام است اما برای فصول بعدی که با هدف کاوش و شناسایی محیط و وسعت آن انجام خواهد شد، به اعتبار بیشتری نیاز است.

سرپرست گروه کاوش دستکند صالح‌آباد بابیان اینکه این مجموعه زیرزمینی دارای دریچه‌های ورودی و راهروهای ارتباطی در ابعاد مختلف است که از نوع ساختارهای آنها و کشف اسکلت‌های حیوانی متوجه اهمیت دامداری و دامپروری در این منطقه شده‌ایم، گفت: عمق فضای دستکند ۴.۵ متر است.

آنچه مسلم است اینکه جای جای استان همدان سندی بر قدمت و تمدن این شهر ۳ هزار ساله است که هر از چند گاهی با نمایان شدن نشانه‌ای آن را فریاد می‌زند و در این میان وظیفه مسئولان و دست اندرکاران است که این ظرفیت‌ها را تقویت کرده و از محل ان قدمی در راستای شناساندن هر چه بیشتر همدان بردارند.

منبع: مهر

انتهای پیام/ب