به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، روزنامه الاخبار در مقاله‌ای نوشت سعودی‌ها با توجه به سرخوردگی‌های پیاپی که از طرف هم‌پیمان آمریکایی ریاض متحمل می‌شوند، چاره‌ای نمی‌بینند جز اینکه سیاستهایشان را در منطقه به خصوص در قبال ایران و هم پیمانانش در محور مقاومت بازآرایی کنند. تلاش‌های ریاض برای اصلاح مجدد روابطش با سوریه نیز مشخصاً در همین چارچوب قرار دارد و خبر‌هایی نیز از سفر یک هیئت سعودی به دمشق منتشر شده که حامل پیشنهاد مشارکت در بازسازی سوریه خواهد بود.

اما تناقض آشکار آن است که این تلاش‌ها بر مبنای برخی تصورات و محاسبات اشتباه صورت می‌گیرد و چنین تصور می‌شود دولت سوریه که به علت محاصره به منابع مالی به شدت نیاز دارد، مجبور خواهد شد در ازای کسب منابع مالی از روابطش با تهران بگذارد به خصوص آنکه مسکو با ائتلاف سعودی اماراتی در برخی تلاش‌ها برای آن چیزی که روسیه آن را پایه‌گذاری ثبات نامیده است همسویی دارد.

روابط بین سوریه و سعودی از سال ۲۰۱۱ میلادی چندین مرحله داشته است. در ابتدای رویدادها، تماس‌های دوجانبه متعددی صورت گرفت و ریاض تلاش کرد دمشق را وادار کند در سیاستش تغییرات ریشه‌ای به وجود آورد، اما موفق نشد و زمان قطعی روابط در مارس سال ۲۰۱۲ میلادی آغاز شد زمانی که عربستان سفارتش را در سوریه بست و حمایت سیاسی و مادی و نظامی از مخالفان مسلح را آغاز کرد که به شکل‌گیری ائتلاف ملی سوریه در سال ۲۰۱۲ میلادی منجر شد.

اما حضور میدانی سعودی در پرونده سوریه که در حمایت از گروه‌های ریف دمشق به خصوص جیش الاسلام بروز یافت با مرگ سعود الفیصل، وزیر خارجه سابق عربستان، در نیمه سال ۲۰۱۵ میلادی فروکش کرد تا اینکه زهران علوش فرد شماره یک سعودی در میان گروه‌های مسلح و فرمانده «ارتش ملی سوریه» در بمباران روسیه در اواخر همان سال کشته شد. تلاش‌های سعودی برای حمایت سیاسی از مخالفان ادامه یافت و زمانی که ریاض به سمت برگزاری نشست «ریاض یک» سوق داد بر شدت این حمایت‌ها افزوده شد و نتیجه نشست ریاض یک نیز تشکیل شورای عالی مذاکرات بود که مأموریتش مذاکره با نظام در دمشق بود.

اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی وزارت خارجه عربستان به نشست ریاض ۲ دعوت کرد. تا اینکه در اوایل سال کنونی میلادی در تلاش‌های سعودی در قبال پرونده سوریه، یک مقطع جدید شکل گرفت و عربستان، فعالیت کارمندان شورای مذاکرات را که مقرش از سال ۲۰۱۵ میلادی در ریاض است پس از تشدید اختلافات در داخل این شورا به حال تعلیق در آورد.

در ماه‌های اخیر در مواضع برخی کشور‌های عربی در قبال سوریه، تحول چشمگیری رخ داده است و اماراتی‌ها سفارتشان را در دمشق در سال ۲۰۱۸ میلادی بازگشایی کردند و نشانه‌های زیادی از علائم عربی برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب وجود دارد، اما سعودی‌ها تا همین مدتی پیش در روابط با دمشق در مقایسه با امارات و عراق و مصر، محتاط‌تر بودند.

اما به نظر می‌رسد مقامات سعودی در ریاض طی روز‌های اخیر از این احتیاط دست برداشته‌اند به خصوص آنکه خبر‌هایی از سفر یک هیئت سعودی به دمشق منتشر شده است. با وجود آنکه عربستان این خبر‌ها را غیر دقیق توصیف کرده، اما به طور مطلق نیز تکذیب نکرده و بر اساس اطلاعات روزنامه الاخبار، علتش آن است که کسی که به سوریه سفر کرده است خالد الحمیدان، رئیس سازمان اطلاعات عربستان آنچنان، که روزنامه انگلیسی گاردین نوشت نبوده بلکه یک مقام دیگر سعودی بوده و سوم ماه کنونی با شماری از مقامات سوری دیدار کرده است و این نخستین نشست در نوع خودش در ده سال گذشته محسوب می‌شود.

گاردین به نقل از یک مقام سعودی که خواسته بود نامش فاش نشود نوشته بود عادی سازی روابط بین دو طرف احتمال دارد پس از گذشت مدت کوتاهی از عید فطر آغاز شود و برای آن نیز از مدتی پیش برنامه‌ریزی شده است، اما در گذشته پیشرفتی حاصل نشده، ولی الان شرایط تغییر کرده است.

سفر هیئت سعودی به دمشق چند روز پس از سخنان تلویزیونی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، انجام گرفت که در آن خاطرنشان کرد کشورش به برقراری روابط خوب و عالی با ایران تمایل دارد. این سفر همچنین چند روز پس از دیدار‌ها بین مقامات امنیتی سعودی و ایرانی در بغداد با میانجیگری مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، انجام شد.

عوامل زیادی موجب تحول پشت سر هم در رویکرد ریاض در قبال مسئله سوریه شده است و این عوامل به سرخوردگی‌های مکرر عربستان از سیاست‌های آمریکا در منطقه به خصوص پس از انتخاب جو بایدن، رئیس جمهور جدید آمریکا، مربوط می‌شود که واشنگتن را به سمت کاستن از تعهداتش در خاورمیانه رهبری می‌کند و در مقابل بر تلاش‌هایش در رویارویی با چین افزوده است.

نگاه کشور‌های عربی خلیج (فارس) به خصوص عربستان و امارات به سوریه از این دریچه است که این کشور از ضعف استثنایی به سبب هزینه‌های جنگ کمرشکنی که ده سال ادامه یافت رنج می‌برد. هزینه‌های بازسازی سوریه در سال ۲۰۱۹ میلادی بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد د لار برآور شد و بر اساس چنین دیدگاهی، همین نیز دمشق را مجبور خواهد کرد با طرف‌های عربی همکاری کند. ارزیابی کشور‌های عربی خلیج (فارس) آن است که بهای هر رویکردی به اعراب لزوماً, محدودسازی روابط با ایران و بازآرایی در این روابط است. اما چنین اعتقادی با این حقیقت مواجه می‌شود که بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، به دنبال محدودسازی روابط با ایران نیست؛ ایرانی که بشار اسد در طول سال‌های جنگ ائتلافش را با آن با وجود تهدید و تطمیع‌ها مستحکم کرد. با وجود این، چون شمار اندکی از کشور‌ها برای کمک مالی به سوریه در محاصره اعلام آمادگی کرده‌اند و سوریه نیز به تأمین مالی برای بازسازی مشتاق است، ائتلاف سعودی اماراتی معتقد است اسد دمشق مجبور خواهد شد در روابط با ایران و کشور‌های عربی خلیج (فارس) توازن برقرار کند.

الاخبار از برخی منابع آگاه سوری اطلاع یافته که ریاض به صورت اولیه پیشنهاد مشارکت در تأمین مالی بازسازی را از طریق شماری از بازرگانان و سرمایه داران سوری که با عربستان روابط خوب و تاریخی دارند و برخی از آنان نیز مقیم عربستان هستند ارائه کرده است، اما مشخص نیست این پیشنهاد بتواند از دیوار محاصره تحمیلی آمریکا به سوریه با وجود قانون سزار و تمدید سیاست اضطراری آمریکا در قبال سوریه عبور کند و بر اساس این سیاست نیز کشور‌های عربی نمی‌توانند بدون عبور از دام تحریم‌های آمریکا و غرب علیه سوریه در بازسازی سوریه شرکت کنند.

الاخبار در ادامه نوشت: عامل روسیه نیز در این خصوص مؤثر است، زیرا اعرابی که به دمشق روی آورده اند معتقدند اگر اسد تصمیم بگیرد در روابطش با ایران بازآرایی کند می‌تواند روی حمایت روسیه که در بخش‌های نظامی و امنیتی در سوریه نفوذ گسترده‌ای کسب کرده است حساب کند. به نظر می‌رسد مسکو به آنچه را که «پایه گذاری ثبات» در سوریه در چارچوب یک توافق عربی می‌نامد به شدت اهمیت می‌دهد و روسیه در تلاش‌ها برای تغییر مواضع عربی در قبال دمشق نقش اساسی ایفا کرده است که می‌توان به سفر سرگئی لاوروف به کشور‌های عربی خلیج (فارس) در مارس گذشته اشاره کرد.

یک دیگاه نیز معتقد است ائتلاف خلیجی می‌تواند از برقراری روابط با ثبات عربی ـ سوری در کنار روابط مشخص ایرانی-سوری استفاده کند و راهی را برای کاستن از نفوذ تهران در سوریه و منطقه و تحکیم جبهه عربی که سوریه نیز بخشی از آن باشد برای مقابله با ائتلاف قطری ترکیه ای، پیدا کند، اما در مقابل، شمار زیادی از ناظران معتقدند چنین محاسبه‌ای فقط در حد توهم است، زیرا اسد هرگز شروط سعودی را نخواهد پذیرفت و از روابطش با تهران کوتاه نخواهد آمد و این در رسانه‌های عربی به خصوص قطری واضح و روشن است که به ابتکار سعودی و پیش از آن به ابتکار اماراتی حمله می‌کنند و تحول در موضع کشور‌های عربی خلیج (فارس) در قبال سوریه را فقط برای تضعیف جبهه مخالفت عربی با نظام اسد می‌دانند.

انتهای پیام/