حرکت در مسیر تأمین امنیت غذایی با توسعه کشت کلزا

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، خراسان رضوی با وجود اینکه امسال خسارات بسیاری از ناحیه خشکسالی متحمل شده است اما با توجه به گام‌های بلندی که برداشته و مقدماتی که فراهم کرده، افق روشنی پیش روی خود می‌بیند.

توسعه و کشت دانه‌های روغنی، به خصوص کلزا، که منتج به تولید روغن خوراکی می‌شود به عنوان یکی از محور‌های مهم خودکفایی در تولید و تامین امنیت غذایی کشور در شرایطی مورد تاکید سیاستگذاران کشور بوده و هست که هم اکنون تامین حدود ۸۴ درصد دانه روغنی مورد نیاز کشور وابسته به واردات است.

امنیت غذایی مقوله‌ای بسیار مهم و یکی از ارکان توسعه پایدار به حساب می‌آید و براساس آمار‌ها جمعیت جهان تا سال ۲۱۰۰ میلادی به ۱۱ میلیارد نفر خواهد رسید که مصرف مواد غذایی نیز در این افق افزایش خواهد یافت.

تحلیل‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰، نیاز منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا به تولیدات کشاورزی ۱۵۰ درصد افزایش می‌یابد از این رو لازم است از هم اکنون برنامه‌ریزی دقیقی برای رفع نیاز به محصولات کشاورزی انجام شود.

در این میان روغن از جمله کالا‌های اساسی و نیاز‌های ضروری است و با تولید محصولات غذایی به ویژه دانه‌های روغنی برای تأمین نیاز اساسی مردم، علاوه بر پاسداری از امنیت غذایی می‌توان تولید داخلی را نیز در راستای اقتصاد مقاومتی هدایت کرد، که البته کمبود روغن در ماه‌های اخیر در کشور ضرورت و اهمیت کشت دانه‌های روغنی را صد چندان کرده است.

کشت دانه روغنی کلزا برای تولید پایدار گندم نیز ضروری است، زیرا این دانه روغنی در تناوب کشت با گندم سبب تقویت خاک، کاهش آفات و بیماری‌ها، استفاده بهینه از آب و در نهایت افزایش تولید گندم می‌شود.

کشت مداوم گندم در اراضی زراعی سبب کاهش توان رویشی اراضی و افت قابل توجه میزان تولید گندم می‌شود که برای جلوگیری از این روند باید محصول دیگری را در تناوب کشت با آن به عنوان کشت جایگزین در نظر داشت و بررسی‌های علمی نشان می‌دهد دانه روغنی کلزا بهترین نوع محصول در این زمینه است.

کلزا یکی از گیاهان روغنی است که دانه آن حاوی ۴۰ تا ۴۵ درصد روغن و ۲۵ تا ۳۵ درصد پروتئین است که به دلیل ترکیب مناسب اسید‌های چرب غیراشباع و درصد اندک اسید‌های چرب اشباع شده همانند زیتون، جزو با ارزش‌ترین روغن‌های خوراکی است. پروتئین موجود در کنجاله کلزا نیز برای تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود و کاشت آن دارای مزایا و فواید بسیار است.
با توجه به طرح کشت دانه‌های روغنی و کم آب بودن کشور، کلزا تنها محصولی است که در فصل پاییز کشت شده و از نزولات جوی استفاده می‌کند.

تیغ خشکسالی بر پیکر کلزاکاران

غلامحسین ساربان معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به استقبال خوب کشاورزان از کشت این محصول در سال زراعی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ در استان گفت: کشت این محصول در استان امسال برای نخستین بار به صورت عقد قرارداد کشت با کشاورزان صورت گرفت.

او افزود: در راستای این استقبال کشاورزان در سطح افزون بر هشت هزار و ۴۵۰ هکتار از کشتزار‌های استان قراداد کشت بستند که از آن بیش از هفت هزار هکتار آن سطح سبز حاصل شد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: متاسفانه با توجه به شرایط سخت اقلیمی در مهرماه و سرمای شدید هوا، گرمای هوا از آبان ماه و ادامه آن تا بهمن ماه و در ادامه کاهش بارندگی در زمستان و بهار امسال، شاهد وارد آمدن خسارات فراوانی به این محصول هستیم.

بیشتر بخوانید

• مشهد قطب تولید محصولات کشاورزی استراتژیک است

ساربان بیان کرد: متاسفانه گیاه کلزا جزو محصولاتی است که با شرایط جدید اقلیمی و تغییرات اقلیمی قدرت سازگاری پایینی دارد و بسیار حساس است.

او تصریح کرد: به این ترتیب در پی این تغییرات شدید اقلیمی در استان، سطح زیر کشت کلزا به سه هزار و ۳۶۳ هکتار سطح قابل برداشت کاهش یافت.

معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی تأکید کرد: به این ترتیب خشکسالی خسارات هنگفتی را به کلزاکاران وارد کرد و می‌توان گفت این میزان خسارت در سالیان اخیر بی‌سابقه بوده است.

پرداخت غرامت با حمایت بیمه

ساربان با اشاره به اینکه برای نخستین بار در کشور امسال کشت قراردادی کلزا در شرق کشور عملیاتی شد، اظهار کرد: در این راستا استان‌های سه‌گانه خراسان و سیستان و بلوچستان زیر حمایت شرکت کشاورزی رضوی آغاز به کشت کلزا کردند و در پی تامین بذر توسط این شرکت، حمایت از کشت نیز توسط این شرکت انجام می‌شود.

او افزود: در قالب این مدل کشت، دولت دیگر متولی خرید محصول نیست و همین شرکت کار خرید محصول را از کلزاکاران بر عهده دارد.

معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: خوشبختانه در قالب کشت قراردادی، بیمه محصولات نیز به صورت کامل انجام شد و کشاورزان خسران دیده از تغییرات اقلیمی شدید و خشکسالی همزمان با برداشت محصول، غرامت خود را دریافت می‌کنند که این امر می‌تواند مشوق خوبی برای تداوم مشارکت آنان در کشت کلزا در سال‌های آینده باشد.

ساربان بیان کرد: اکنون برداشت محصول در شهرستان بردسکن آغاز شده است و تا کنون هم ۱۸ مرکز خرید در شهرستان‌های کلزاکار تعریف شده است و بلافاصله با خرید محصول، پرداخت پول به کشاورزان انجام می‌شود.

قیمت خرید کلزا تضمین توسعه کشت در سال آتی

او با بیان اینکه پارسال قیمت خرید هر کیلوگرم کلزا در استان ۴۶ هزار و ۶۹۰ ریال بود، تصریح کرد: امسال قیمت خرید از سوی دولت در ابتدا با افزایش نسبت به پارسال ۷۸ هزار ریال تعیین و اعلام شد.

معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی تأکید کرد: با توجه به مشکلات تامین روغن در ماه‌های اخیر و اهمیت کشت دانه روغنی کلزا و با هدف حمایت از کلزاکاران و تشویق آنان برای کشت این گیاه در سال زراعی آینده، در شورای قیمت گذاری که برای اولین بار با حضور کشاورزان در وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد، قیمت خرید هر کیلوگرم از این محصول به ۱۱۰ هزار ریال افزایش یافت که اکنون خرید محصول با همین قیمت صورت می‌گیرد.

ساربان اظهار کرد: قیمت خرید تاثیری در کشت امسال ندارد، اما مبنای خوبی برای ترغیب و جذب بیشتر کشاورزان در سال زراعی آینده است.

او  با بیان اینکه استان خراسان رضوی جزو ۶ استان کشور است که بیش از ۵۰ درصد تعهدات خود در برداشت محصول کلزا را محقق کرده است، افزود: این در حالی است که این استان جزو استان‌های دارای اقلیم شکننده است که بدون شک تاثیر منفی شدیدی در کشت کلزا دارد.

معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد:  امسال در ابتدا پیش بینی برداشت ۱۲ هزار تن محصول را داشتیم که اکنون این انتظار با ۵۰ درصد کاهش به ۶ هزار تن رسیده است.

خوداتکایی کشت کلزا هدف خراسان رضوی

محمدرضا اورانی رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: هم اکنون کشور در زمینه روغن خوراکی ۸۴ درصد به خارج وابستگی دارد که بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب در حوزه اقتصاد مقاومتی و مقاوم سازی اقتصاد کشور به لحاظ درونی، طرح خوداتکایی کشور در کشت کلزا و سایر دانه‌های روغنی مانند کنجد و آفتابگردان آغاز شد.

او  افزود: خوشبختانه استان خراسان رضوی از پارسال تاکنون در اجرای این طرح با قوت و موفقیت چشمگیری عمل کرده است و پس از اینکه در سال‌های ۷۸ تا ۷۹ کشت کلزا را با ۲۱۷ هکتار آغاز کرد در سال زراعی ۹۸ - ۹۷ این سطح را به سه هزار و ۷۰۰ هکتار و در سال زراعی پس از آن به ۶ هزار و ۴۰۰ هکتار رساند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: به دلیل اهمیت دانه روغنی کلزا و نقش آن در امنیت غذایی کشور، حمایت از کلزاکاران اهمیت بالایی دارد.

اورانی  بیان کرد: به اعتقاد من امکان خوداتکایی و مقاوم‌سازی اقتصاد کشور و استان در بسیاری از حوزه‌ها امکان‌پذیر است و شرط آن این است که سیاست‌های حمایتی، پشتیبانی و تسهیل‌گری به موقع، درست و خوب اتفاق بیفتد.

او تصریح کرد: برای تامین نیاز کشور به دانه‌های روغنی، طرح توسعه کاشت دانه‌های روغنی به یک میلیون هکتار از ۲ سال پیش آغاز شده است که سهم خراسان رضوی از این میزان، کشت ۵۰ هزار هکتار دانه‌های روغنی به ویژه کلزاست.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه روغن از کالا‌های اساسی و ضروری است که ارتباط نزدیکی با معیشت اقشار جامعه دارد، تأکید کرد: باید در تأمین این نیاز و امنیت غذایی تلاش مضاعفی انجام شود.

اورانی اظهار کرد: وابستگی به واردات این محصول اساسی خطر بزرگی برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود بنابراین براساس تاکید هوشیارانه رهبر معظم انقلاب باید در تولید دانه‌های روغنی جدیت بیشتری داشته باشیم و از طرف دیگر پایداری تولید غلات به ویژه ادامه خودکفایی گندم از نتایج اثبات شده تناوب کشت این محصولات با دانه‌های روغنی از جمله کلزا است.

او افزود: تکرار کاشت یک نوع از غلات به مدت بیش از چهار سال متوالی در یک زمین باعث افت تولید به شکل چشمگیری می‌شود، اما اگر دانه روغنی کلزا در کشت تناوبی این محصول قرار گیرد، در سال بعد از کشت دانه روغنی، تولید غلات دست کم ۲۰ درصد افزایش می‌یابد، ضمن این که محصول کلزا نیز به دست می‌آید.

کاهش ۶۷ درصدی بارش در خراسان

محسن عراقی زاده مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی با اشاره به کاهش ۶۷ درصدی بارش‌ها در این استان در سال جاری در مقایسه با مدت مشابه پارسال، گفت: تمامی نقاط استان در سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش بارندگی داشته‌اند و به جز کوهسرخ، دیگر مناطق نسبت به دوره آماری از کاهش بارندگی برخوردار بوده‌اند.

 او افزود: در این مدت کمترین میزان بارش در گناباد با ۳۰ میلیمتر و بیشترین بارش در کوهسرخ با ۱۷۸ میلیمتر گزارش شده است.
وی میانگین بارندگی خراسان رضوی را در سال زراعی گذشته ۲۸۶ میلیمتر و در دوره آماری ۱۶۵ میلیمتر عنوان کرد.

مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی ادامه داد: در فروردین امسال میانگین بارش در استان خراسان رضوی هفت میلیمتر گزارش شده است که این میزان در سال گذشته ۱۲۷ و در دوره آماری ۴۰ میلیمتر بوده است.

عراقی زاده با اشاره به بررسی نقشه‌ها از سوی کارشناسان و متخصصان این حوزه بیان کرد: در ادامه بهار امسال، بارندگی خوبی در کشور و استان نداریم و احتمالا از پاییز امسال شاهد افزایش بارش‌ها خواهیم بود.

او  تصریح کرد: میزان دما نیز امسال بین ۱ تا ۲ درجه نسبت به دوره آماری گذشته افزایش داشته است که این افزایش دما تبعات خود را بر حوزه کشاورزی خواهد داشت.

تجربه کمترین بارش در ۶۰ سال گذشته

محمد علایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: میزان بارش‌های کمتر از ۲ میلیمتر به عنوان بارش موثر محسوب نمی‌شود، زیرا در قالب رواناب و حتی برای مصارف کشاورزی سودبخش نیست و در حقیقت بارش موثر ۴۵ میلی متر است.

او افزود: تعداد ایستگاه‌های سنجش بارش این شرکت از سازمان هواشناسی بیشتر است و لازم است در اعلام آمار میزان بارش‌ها هماهنگی میان ۲ دستگاه صورت گیرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ادامه داد: طبق آمار استخراجی از ایستگاه‌های شرکت آب و فاضلاب، امسال میزان بارش در استان ۷۳.۸ میلی متر بوده است و از اول مهرماه پارسال تاکنون مجموعا ۲۴۱ میلی متر بارش ثبت شده که نشان از کاهش ۶۹ درصدی بارش در سال جاری دارد.

علایی با اشاره به اینکه امسال در شهرستان گناباد میزان بارش موثر تنها حدود ۱۰ میلی متر بوده است، بیان کرد: بارندگی استان در سال جاری در ۶۰ سال گذشته کمترین میزان بوده، ضمن اینکه درجه حرارت نیز بالاتر رفته است.

او در ادامه با اشاره به اینکه ۱۹ سد بزرگ در خراسان رضوی به صورت روزانه کنترل می‌شوند، تصریح کرد: حجم مخزن آب این تعداد سد معادل یک میلیارد و ۵۷۲ میلیون متر مکعب است و حال آنکه هم اکنون دارای ۹۴۷ میلیون مترمکعب ذخیره آب هستند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی تأکید کرد: آب قابل تنظیم در این سد‌ها ۹۱۰ میلیون مترمکعب است که پارسال امکان برداشت ۹۴۷ میلیون متر مکعب آن فراهم شد و امسال تنها ۶۶۴ میلیون متر مکعب آب داریم.

منبع: ایرنا

انتهای پیام//م.م