علی زرافشان معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص اهمیت استعداد یابی و هدایت تحصیلی دانش آموزان با اشاره به اینکه استعداد یابی در آموزش و پرورش در دو بخش اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: یکی از موارد مربوط به برنامه‌ای موسوم به طرح شهاب (شناسایی و هدایت استعداد‌های برتر) است، این طرح در واقع بعد از تصویب سند راهبردی نخبگان کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۰ تصویب شد و با توجه به این طرح  باید استعدادهای متنوع دانش آموزان شناسایی شود و دانش آموزان بر مبنای استعداد هایشان  حمایت و هدایت شوند.

او ادامه داد: این طرح از دوره ابتدایی شروع و تا دوره اول متوسطه ادامه دارد، متاسفانه این طرح در مرحله تعمیم به منظور اینکه همه دانش آموزان را در بر بگیرد، تا حدودی دچار مشکل شد.

زرافشان در خصوص اهمیت طرح شهاب در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان افزود: اگر طرح شهاب به صورت سراسری برگزار شود دانش آموزان از پایه اول ابتدایی که وارد مدرسه می‌شود، کارنامه ای را با عنوان کارنامه تفضیلی دارد که در این کارنامه معلم، دانش آموزان را بر اساس استعداد ها و توانایی هایشان در طول سال، شناسایی می کند و بر مبنای همین موضوع دانش آموز را در هنگام انتخاب رشته یا انتخاب شغل آینده راهنمایی می کند.

او گفت: در سند تحول بنیادین هم وزارت آموزش و پرورش به تطبیق نظام جامع مشاوره و هدایت تحصیلی مکلف شده است و بر مبنای این موضوع باید استعداد یابی دانش آموزان انجام شود.

معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در خصوص آزمون های تشخیص استعدادیابی دانش آموزان بیان کرد: علاوه بر دروسی که به هدایت تحصیلی و استعداد یابی دانش آموزان کمک می‌کند، آزمون‌ها و تست‌های استانداردی است که معمولا این موارد به شناسایی استعداد‌های دانش آموزان کمک می‌کند.در طول دوره ۳ ساله متوسطه و عمدتا در پایه نهم دانش آموزان در واقع این دو آزمون را برگزار می‌کنند، نتیجه این آزمون‌ها به صورت کارنامه به دانش آموز و خانواده او ارائه داده می‌شود تا توانایی‌ها و استعداد‌های دانش آموز را به آن‌ها اعلام می‌کنند که با توجه به آزمون‌هایی که برگزار شده است، دانش آموز در کدام یکی از رشته‌ها استعداد و توانایی لازم را دارد.

سیطره پزشک محوری بر روند هدایت تحصیلی دانش آموزان

زرافشان افزود: نکته‌ای که در موضوع هدایت تحصیلی و استعداد یابی دانش آموزان وجود دارد، این است که آموزش و پرورش برای کمک به هدایت تحصیلی دانش آموزان چه خدماتی را ارائه می‌کند، اما انتخاب رشته و هدایت تحصیلی دانش آموزان از ۲ عامل دیگر تاثیر می‌پذیرد یکی از این موارد فرهنگ اجتماعی جامعه و دیگری بررسی این موضوع از جانب خانواده‌ها است.

او گفت: در چند سال اخیر هدایت تحصیلی به طور کامل تحت تاثیر رشته پزشکی در جامعه قرار گرفته است، به دلیل اینکه پزشکان در جامعه هم از موقعیت اجتماعی بالاتری برخوردارند و هم میزان درآمد بالاتری دارند همین موضوع باعث شد که دانش آموزان و خانواده هایشان بیشتر تمایل پیدا کنند به این موضوع که دانش آموزان را به سمت رشته تجربی و پزشکی هدایت پیدا کنند.

معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در صورت نبود هدایت تحصیلی به استعداد و علاقه دانش آموزان توجه نمی شود گفت: به همین دلیل با بروز این مشکلات به استعداد و علاقه دانش آموزان توجه ویژه‌ای نمی‌شود، به طوری که ممکن است آزمون‌ها نشان می‌دهد که دانش آموزی ذوق هنری دارد یا دانش آموزی ذوق ادبی دارد و استعداد او در این جهت قوی است، در این شرایط فشار اجتماعی که به دانش آموز و خانواده وارد می‌شود دانش آموز را مجبور می‌کند تا از استعداد‌های خود صرف نظر کند.

تحلیل شخصیت دانش آموزان بنیانی برای انتخاب رشته 

او افزود: سال اولی که موضوع تغییر نظام ساختاری اتفاق افتاد و دانش آموزان وارد پایه نهم شدند و قرار شد بحث هدایت تحصیلی دانش آموزان اتفاق بیفتد، آموزش و پرورش سعی کرد به این آزمون‌ها توجه ویژه‌ای کند و فضای ویژه‌ای به وجود آمد که در آن گفته شده است که انتخاب رشته حق اولیا و دانش آموزان است و آموزش و پرورش صرفا نقش توصیه به دانش آموزان و خانواده‌ها را دارد.

زرافشان در خصوص ویژگی های فرم هدایت تحصیلی دانش آموزان بیان کرد: فرم هدایت تحصیلی که شامل نمرات، سوابق تحصیلی، نتایج آزمون‌ها و نظرات مشاور مدرسه است، به طوری تنظیم شده است که گزینه‌های پیشنهادی را دانش آموز و خانواده او اعلام می‌کنند، اما در نهایت تصمیم گیری برای ادامه و ثبت نام در گزینه‌های پیشنهادی یا موارد دیگر، بر عهده خود دانش آموز و خانواده او گذاشته شده است؛ بنابراین در حال حاضر اگر آمار داوطلبان کنکور را مشاهده کنیم در سال‌های اخیر تقریبا تعداد داوطلبان رشته تجربی ۲ برابر ظرفیت دانشگاه‌ها بود، ولی تعداد داوطلبان رشته ریاضی و انسانی کمتر از ظرفیت دانشگاه‌ها بود و دانش آموزان بدون رقابت در هر رشته‌ای می‌توانستند وارد شوند.

 او تصریح کرد: موضوعی که باید جامعه به آن توجه کند، این است که آزمون‌های استعداد و رغبتی که از دانش آموزان گرفته می‌شود، بر اساس تحلیل شخصیت دانش آموزان اتفاق می‌افتد و اگر خانواده‌ها به نتایج آزمون‌های گرفته شده از دانش آموزان توجه کنند دانش اموز به سمت رشته‌ای خواهد رفت که در آن زمینه استعداد و توانایی دارد و همچنین نسبت به رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کند علاقه و رغبت کافی را دارد، بنابراین همه دانش آموزان مستعد به سمت یک رشته خاص هدایت نمی‌شوند.

معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش تصریح کرد: هدایت تحصیلی علاوه بر این که یک موضوع تعلیم و تربیتی است، یک مسئله کلان ملی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود، به همین دلیل طرح هدایت تحصیلی را موضوعی می‌دانند که به طور پیوسته از دبستان شروع شده و تا پایان دانشگاه ادامه پیدا می‌کند، علت این موضوع هم این است که هنگامی که دانش آموز بر اساس استعداد و رغبت خود هدایت نمی‌شود در طول دوران تحصیل شاهد تغییر رشته‌های مکرری هستیم.

بیشتر بخوانید

• اصلاح شیوه نامه طرح شهاب در مدارس ابتدایی/ مناطق محروم و دوزبانه، پیشگام در فعالیت پیش‌دبستانی‌ها

انتهای پیام/