به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،ورود ماهواره‌های تجاری و بازرگانی به عرصه فضا باعث شده تا ضمن افشای اسراری که تا پیش از این تنها در اختیار سرویس‌های اطلاعاتی و دستگاه‌های امنیتی کشور‌های بزرگ بود، واقعیت‌های جدیدی را در صحنه‌ی بین المللی ترسیم کند.

در یکی از این موارد که ماهواره‌های جاسوسی دستگاه‌های اطلاعات کشور‌های بزرگ از شناسایی آن عاجز و ناتوان بودند، ماهواره شرکت آمریکایی خصوصی Planet Labs Inc اواخر ژوئیه ۲۰۲۱ تصاویری از شمال‌غرب چین منتشر کرد که به گفته‌ی کارشناسان امر نشان دهنده‌ی اقدام پکن برای ساخت بیش از یک صد سیلوی موشک‌های هسته‌ای است.

چند روز بعد از این تصاویر، برای بار دوم تصاویر مشابه دیگری توسط ماهواره خصوصی مرکز مطالعات «جیمز مارتین» در ایالت کالیفرنیا آمریکا از تأسیسات جدید زیر زمینی چین منتشر شد که یکی از نقاط آزمایش‌های هسته‌ای چین در ایالت گانژو را نشان می‌داد.

بعد از آن نیز همین ماهواره‌ها تصاویری از حوالی ایالت سین کیانگ چین منتشر کرد که اغلب ساکنان آن مسلمان هستند، موضوعی که نگرانی‌هایی جدی برای وزارت دفاع آمریکا در زمینه افزایش زرادخانه‌های موشک‌های هسته‌ای چین ایجاد کرد. این درحالی است که تا پیش از این روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشی نوشته بود، چین دارای زرادخانه‌ی کوچکی است که ۲۵۰ تا ۳۵۰ کلاهک هسته‌ای را در برمی گیرد و انتشار این تصاویر از ماهواره‌های خصوصی به این معناست که آنچه تا پیش از این تنها در اختیار سرویس‌های اطلاعاتی چین و روسیه و آمریکا بود، هم اکنون می‌تواند در دسترس همه باید و این آزادی سیاسی و راهبردی رهبران این کشور‌ها در تعامل با این دست از اطلاعات را محدود می‌کند.

چشم‌های آسمان

آنچه به صورت کوتاه به آن اشاره شد، انحصار حکومت‌ها در دسترسی به اطلاعات محرمانه و بسیار محرمانه امنیتی توسط ماهواره‌ها با افزایش تعداد آن‌ها را در هم می‌شکند و این پیامد‌های خطرناک و وخیمی برای حکومت‌ها دارد، چون شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و غیر دولتی وارد حوزه فعالیت‌های سری و محرمانه‌ی کشور‌ها می‌شوند.

سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که آیا ماهواره‌های خصوصی تجاری می‌توانند، در آینده نزدیک به تدریج تبدیل به شبه «جوامع مدنی» شوند که بر حکومت‌ها نظارت و کنترل داشته باشند؟

در پاسخ به این سؤال باید گفت، در ابتدا قرار بر این بود که ماهواه‌های شرکت‌های خصوصی در خدمت امور بشردوستانه و خدمت به جوامع بشری مانند پیش بینی خطرات و تهدیدات طبیعی و یا رصد پدیده‌های آب و هوایی و کشاورزی و همه گیری ویروس کرونا و ... باشد. به عنوان مثال، ایستگاه ABC News از تصاویر ماهواره فرانسوی SPOT برای دادن هشدار نسبت به خطر انفجار رآکتور‌های هسته‌ای چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ میلادی استفاده کرد و از تصاویر ماهواره‌های خصوصی برای مستند سازی و اطلاع رسانی اعمال محدودیت‌های کرونایی و سرکوب مسلمانان در چین استفاده کرد.

تصویر ماهواره تجاری SPOT از محوطه راکتور اتمی چرنوبیل در سال ۱۹۸۶

اما در سال‌های اخیر، با آغاز فعالیت شرکت‌های خصوصی در ارسال ماهواره‌های خصوصی به فضا که با ارسال تصاویر بسیار با کیفیت و دقیق و پیشرفته از فضا همراه بود، روند توسعه و گسترش بخش ماهواره‌های تجاری خصوصی بیش از پیش تسریع شد و صد‌ها شرکت خصوصی به حوزه راه اندازی ماهواره‌های صنعتی و تجاری کوچک به فضا برای ارائه تصاویر فوری به مورد نیاز مشتریان خود ورود کردند.

شرکت «پلانت» که تصاویر زرادخانه‌های در حال ساخت چین را ارائه داد، به تنهایی ۲۰۰ ماهواره صنعتی را در اختیار دارد و گفته شده، روزانه تصاویری کامل و دقیق از کره زمین می‌گیرد.

تصویر ماهواره‌ای Planet از خشک شدن دریاچه ارومیه

واشنگتن پست در شماره ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۱ خود در این باره نوشت: شرکت‌های خصوصی بیش از ۷۰۰ ماهواره تجاری و صنعتی به فضا ارسال کرده و یا در حال ارسال هستند و انتظار می‌رود، تا سال ۲۰۲۷ میلادی بازار این نوع از ماهواره‌ها به ۴.۱۷ میلیارد دلار برسد. این موضوع باعث شده تا شرکت‌های دارای ماهواره‌های خصوصی نیروی فشار یا نفوذی بزرگ برابر با جوامع مدنی در کنترل و نظارت بر حکومت ها، اما از فضا داشته باشند و تلاش دارند، از شرایط جدید پیش آمده و با استفاده از شناسایی اطلاعات حساس احتکار و انحصار حکومت‌ها در برخی امور و قضایا را در راستای تحقق اهداف و منافع خاص خویش در هم بشکنند.

دنیای جدید

دنیای جدیدی که ماهواره‌های خصوصی در حال شکل دادن به آن هستند، دارای ابعاد مختلفی است و تنها به دستیابی به اطلاعات محرمانه و سری حکومت‌ها محدود نمی‌شود، یکی از این ابعاد، بُعد تفریحی و گردشگری آن است، به نحوی که هم اکنون دو شرکت «ورجین گلاکتیک» و «بلو آرگون» برای ارائه خدمات گردشگری در فضا رقابت سختی را با یکدیگر آغاز کرده اند.

اولین سفر سیاحتی وگردشگری به فضا ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۱ وابسته به شرکت «اسپیس ایکس» از ایالت فلوریدا سفر سه روزه‌ی خود به فضا را آغاز کرد. این سفر سیاحتی فضایی امتیاز بزرگی برای «ایلون ماسک»، مالک آن محسوب می‌شود. نشریه «تایم» در شماره ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۱ بهای تمام چهار صندلی این سفر سیاحتی ویژه را ۲۰۰ میلیون دلار برآورد و صاحبان چنین مبلغی را به پرداخت آن جهت برخورداری از یک سفر متفاوت تشویق و ترغیب کرد.

اما همچنان تحول خطرناک در استفاده از این دست از ماهواره‌ها افشای برنامه‌های نظامی کشور‌ها مانند برنامه موشک‌های هسته‌ای چین است، موضوعی که باعث شد، مطبوعات غرب سؤالاتی را درباره نقش‌های مختلف شرکت‌های مالک این ماهواره‌ها مطرح کنند و تفاوت و تمایزی بین آن‌ها و دستگاه‌های اطلاعاتی کشور‌های بزرگ دنیا قائل نشوند.

ماهواره‌های جاسوسی حکومتی و دولنی برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ پا به عرصه زندگی بشری گذاشتند و نتایجی که به دست می‌آوردند، بسیار محرمانه بود، اطلاعات این ماهواره‌ها توسط کارمندان دستگاه‌های اطلاعاتی به رهبران کشور‌ها انتقال داده می‌شد و آن‌ها بودند که درباره این اطلاعات تصمیم گیری می‌کردند.

با آغاز دهه هفتاد و ارسال ماهواره‌های جدید مانند اسپات فرانسه و لندست آمریکا، تصاویر ماهواره‌ای به شکلی بیشتر از قبل در دسترس عامه مردم قرار گرفت و هم اکنون عصر «ماهواره‌ای خصوصی» است تا آنچه را که حکومت‌ها مخفی و پنهان می‌کنند، توسط این ماهواره‌ها افشا و برملا شود.

آنچه درحال حاضر، مبرهن و روشن است، اینکه بحران موشک‌های هسته‌ای چین، این نکته را مورد تأکید قرار داد که ماهواره‌های خصوصی تنها اسرار نظامی و غیر نظامی محرمانه‌ی حکومت‌ها را افشا نمی‌کنند، بلکه زمانبندی و نحوه‌ی افشای آن را نیز خود بر اساس مقتضیات و منافع و اهداف شخصی‌شان مشخص می‌کنند.

رقابت فضایی

پیشرفت تکنولوژیکی حیرت انگیز بشریت در حوزه اطلاعات و استفاده از منابع گسترده و بی حد و حصر به خاطر افزایش قابل توجه فعالیت‌های فضایی شرکت‌های خصوصی به واسطه‌ی ماهواره‌های تجاری، گزارش‌های متعددی در مطبوعات آمریکا منتشر شده که در آن درخواست شده، مکانیسم فعالیت دستگاه‌های اطلاعاتی مورد بازنگری قرار گیرد تا این دستگاه‌ها نیز امکان استفاده و بهره برداری هرچه بیشتر از منابع اطلاعاتی را بیابند، در غیر این صورت فعالیت ماهواره‌های وابسته به این دستگاه‌ها و سرویس‌ها تنها به حوزه نظامی و امنیتی از جمله مبارزه با گروه‌های تروریستی و ارتش‌های خصم محدود خواهد ماند.

تصویر ماهواره‌ای از فرودگاه کابل در زمان بحران تخلیه پرسنل ارتش امریکا

کارشناس حوزه اطلاعات تأکید می‌کنند: انقلاب اطلاعاتی موجب کاشت بذر نظام نوینی در جهان شده که بر ارائه خدمات بدون محدودیت اطلاعاتی مبتنی است. نشریه آمریکایی «فارین آویرز» در شماره ۹ مارس ۲۰۲۱ خود صراحتا از افول بازار «خبر‌های محرمانه» و «اطلاعات سری» سخن می‌گوید و از جوامع اطلاعاتی و امنیتی در واشگتن می‌خواهد، مفهوم امنیت ملی و برداشت خود از آن را بیش از پیش توسعه و گسترش دهند، تا تهدیدات و خطر‌های واضح‌تر و شفاف‌تر را در برگیرد که ارتش‌های بیگانه و سازمان‌های تروریستی برای جامعه آمریکا دارند.

این نشریه در ادامه می‌افزاید: باید آژانس‌های اطلاعاتی و امنیتی و سازمان‌های جاسوسی آمریکا انسجام و همراستایی بیشتری با دنیای باز و بدون و حد و مرز اطلاعات داشته باشند؛ هر روز شاهد در هم تنیدگی هرچه بیشتر شبکه‌های نفوذی و حکومت‌ها و قدرت‌ها در هم هستیم و به موازات آن، تهدیدات داخلی و خارجی نیز در یکدیگر تداخل پیدا می‌کنند. فارین آویرز توضیح می‌دهد که چارچوب‌های سنتی جوامع اطلاعاتی و سازمان‌های امنیتی و جاسوسی هیچ گونه تناسب و همخوانی با عصر جدید اطلاعات و تکنولوژی ارتباطات ندارند، بر این اساس، اشتباه محض است، حکومت‌ها به آموزش و تربیت افسران اطلاعاتی خود بر اساس متد‌ها سنتی و متداول گذشته در تعامل با قضایای مهمی، چون امنیت ملی کشورها، در اتاق‌ها و ساختمان‌هایی بسته و به دور از جوامع ادامه دهند.

این نشریه خاطر نشان می‌کند: جامعه اطلاعاتی و امنیتی آمریکا باید دریابد، از آنجا که تهدیدات و خطر‌های امنیت ملی آمریکا ممکن است، از موضوعات و قضایای غیر منتظره و پیش بینی نشده ظهور کند، باید اشراف کاملی به موانع و چالش‌ها و مشکلات کشور داشت و منابع اطلاعاتی خود را محدود به برخی ماهواره‌ها نکرد.

کارشناسان حوزه اطلاعات در این خصوص به جامعه اطلاعاتی و امنیتی آمریکا پیشنهاد همکاری و یا گسترش همکاری با شرکت هایی، چون «رکوردد فیوچر» و «دیجیتال گروپ» و «مکنزی» را می‌دهند که دارای تولیداتی مشابه دستگاه تولیدات دستگاه‌های اطلاعاتی و سازمان‌های جاسوسی هستند.

این درحالی است که برخی شرکت‌ها مانند شرکا «بلنگ کات» با توسعه و گسترش تکنیک‌های بهره برداری از منابع بی حد و حصر و باز اطلاعات از طریق رصد شبکه‌های فضای مجازی و تصاویر منتشر شده تجاری و صنعتی و تحقیقات و پژوهش‌های مراکز مطالعاتی، فعالیت رسانه‌ای را با فعالیت اطلاعاتی و تجسسی و امنیتی در آمیخته و ادغام کردند.

کارشناسان تأکید می‌کنند: قرن بیست و یک، صده‌ی تفوق و برتری شرکت‌های خصوصی فضا نوردی و مؤسسات مطبوعاتی و رسانه‌ای در تقابل با جوامع اطلاعاتی و جاسوسی دستکم در حوزه سرعت و توانایی رسیدن به اطلاعات و داده هاست.

منبع:مشرق

انتهای پیام/