از شور شگفتی آفرین مسافران که در حاشیه و کرانه‌های زاینده رود به نظاره آن نشسته اند می‌شود مغناطیس گیرای این کُهن رود را فهمید. گردشگرانی از دور و نزدیک که خاطرات تلخ پیشین در سفر به اصفهان  را پشت سر گذاشته و  این بار از صدای پای آب به وجد آمده اند.

این خروش موقتی زنده رود، بر تصمیم بسیاری از گردشگران برای سفر به اصفهان سایه انداخته است، بطوریکه بسیاری از آنان باز هم این دیار را به عنوان مقصد نوروزی خود انتخاب کرده اند.

جاری بودن زاینده رود و شلوغی دلچسبی که اطراف پل‌های تاریخی رودخانه از ازدحام گردشگران پدیدار شده است، بار دیگر اصالت و قدمت زاینده رود را به نمایش گذاشته است. رهاسازی آب در رودخانه زاینده رود جان تازه‌ای به شهر بخشیده و مسافران نوروزی برای تماشای آن در کنار سی و سه پل و پل خواجو حاضر می‌شوند.

گویی آن روز‌های خروشانِ زنده رود که چشم‌ها و دل‌ها و گوش‌ها و جان‌ها را تسخیر می‌کرد بار دیگر در حافظه تاریخ قاب شده است. روز‌های فخر مردم یک سرزمین به زاینده رود در قلب کویر مرکزی که دریغ و افسوس در چند سال اخیر، با خشک شدن بستر رودخانه به یغما رفته بود.

قلب ایران، برای زاینده رود می‌تپد

امسال با بازگشایی موقت رودخانه در ایام نوروز وپس از عبور از سایه هولناک کرونا، هموطنان بسیاری از نقاط مختلف کشور مسیر سفر خود را به نصف جهان تغییر داده اند.

گردشگران  بر حاشیه زاینده رود چنان مجذوب نشسته اند که گویی یار دیرینه خود را یافته اند. همهمه آن‌ها با صدای خروش زنده رود در آمیخته است؛ گویی کسی اینجا روح زندگی را به کالبد اصفهان دمیده و همه چیز فرح بخش و خاطره انگیز است.

گردشگری از یزد می‌گوید با آنکه بار‌ها به اصفهان آمده امسال هم از وقتی که شنیده زاینده رود جاری می‌شود به اصفهان سفر کرده است.

یکی دیگر از هموطنان از خطه لرستان، جاری بودن زاینده رود را مایه سرزندگی و نشاط مردم توصیف کرد و گفت: همه ایران اصفهان را به زاینده رود آن می‌شناسند و خوشحالم که این بار در سفر به اصفهان دیگر شاهد بستر خشک رودخانه نیستم.


گردشگر دیگری از تهران همنشینی با زاینده رود را به اندازه بازدید از بنا‌های تاریخی و آثار باستانی اصفهان لذت بخش توصیف کرد و گفت: بدون تماشای این رودخانه و فضای زیبای اطرافش سفر به اصفهان ناتمام می‌مانَد.

مسافر دیگری، به سفر سال گذشته خود به اصفهان اشاره کرد و گفت: سال گذشته وقتی رودخانه خشک بود در اصفهان نماندم و به شهر خود برگشتم، اما امسال وقتی دیدم رودخانه جاری است تصمیم به چند روز اسکان گرفته ام.

او، جاری بودن رودخانه زاینده رود را موجب مسرت و خوشحالی مردم اصفهان و مسافران نوروزی دانست.

مسافر دیگری از تهران که مقصد نخست او شیراز بوده وقتی از بازگشایی زاینده رود مطلع می‌شود به اصفهان نیز سفر می‌کند.

او می‌گوید: سی و سه پل اصفهان بدون جاری بودن زاینده رود معنا ندارد و خوشحال است که توانسته امسال جریان رودخانه را در پای پل‌های تاریخی اصفهان ببیند.

جاری بودن زاینده رود، امسال گردشگران بسیاری را جذب اصفهان کرده است و این براستی گواه بر این است که زنده رود اصفهان، در قلب همه ایرانیان جای دارد. به گفته مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان، نوروز امسال با توجه به جاری بودن رودخانه زاینده رود، حدود یک میلیون و ۸۵۰ نفر گردشگر از این محور تاریخی و طبیعی بازدید کردند.

گویی، هر خروش این رود انعکاس قرن‌ها تمدن و تاریخ این سرزمین است، که حالا در سایه روشن قطع و وصل شدن‌های پی در پی در بیم و امید به حیات دائمی روزگار می‌گذراند.

جریان دائمی زاینده رود، نسخه شفابخش فلات مرکزی است

سرنوشت زیست بوم حوضه آبریز زاینده رود که اکنون بدنبال تاراج و هجوم سهم خواهان پیدا و پنهانش از طبیعی‌ترین حق خود یعنی جریان دائمی محروم مانده است، نگرانی مشترک همه دوستداران اصفهان است، مساله‌ای که بسیاری از کارشناسان نیز  تهدید‌ها و مخاطرات آن را گوشزد کرده اند.

نویسنده و پژوهشگر حوزه آب و فعال محیط زیست اصفهان معتقد است زاینده رود، رگ حیات حوضه و شهر‌ها و روستا‌های بیشمار است، این رگ باید حفظ شود و نباید به یک لوله یا کانال انتقال آب تبدیل شود.

حشمت الله انتخابی از وضعیت فعلی رودخانه زاینده رود انتقاد کرد و گفت:  قطع و وصل شدن مکرر جریان آب رودخانه برای کل زیستمندان حوضه زاینده‌رود مضر است.

این فعال محیط زیست بر این باور است با برنامه‌ریزی اصولی می‌توان کاری کرد که رودخانه حتی با کمترین مقدار آب همواره زنده بماند، اما اکنون به این رودخانه به عنوان یک کانال عبور آب نگاه می‌شود و پیکره حیاتی رودخانه اهمیت ندارد که این فاجعه است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: وقتی آب بطور مستمردر رودخانه جاری باشد علاوه بر کارکرد‌های زیست محیطی، تقویت سفره‌های زیرزمینی و ارتقای کمی و کیفی منابع آب را نیز به‌دنبال خواهد داشت.

حسین اکبری گسترش پدیده فرونشست زمین و احتمال تخریب نمود‌های تاریخی و تمدن اصفهان را از دیگر تهدید‌های جدی خشکی زاینده رود برشمرد و می‌گوید: تالاب گاوخونی به‌دلیل آنکه سال‌ها پذیرای حجم انبوهی از پساب‌های صنعتی و کود‌های شیمیایی بوده اکنون به کانون خطرناک گرد و غبار و فلزات سنگین تبدیل شده است که بر اساس مطالعات در صورت استمرار خشکی خطر گسترش این آلودگی‌ها تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری فلات مرکزی وجود دارد.

او با هشدار نسبت به اینکه ادامه این وضعیت، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی به‌دنبال خواهد داشت، افزود: این وضعیت به تنوع زیستی و جانوری تالاب  گاوخونی و رودخانه زاینده رود آسیب وارد کرده است و چنانچه این شرایط ادامه پیدا کند نه تنها کارکرد‌های زیست محطیی و طبیعی این اکوسیستم را از دست می‌دهیم بلکه عواقب بسیار جبران ناپذیری برای استان در کوتاه مدت و بلند مدت در پیش خواهد بود.

عضو هیات علمی دانشگاه معتقد است احیای بموقع زاینده‌رود به‌عنوان منبع تغذیه آبخوان‌ها ضروری است.

بهرام نادی گفت: بررسی سطح آب‌های زیرزمینی اصفهان از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۹۸ براساس آمار رسمی حاصل از پایش چاه‌های آب، نشان‌دهنده افت آب به میزان ۱۸ تا ۷۰ متر در مناطق مختلف دشت است.

به گفته نادری: بازگرداندن آب به آبخوان ضروری است، اما در گام نخست باید تخلیه آب از آبخوان را سریع‌تر متوقف کرد بنابراین احیای زاینده‌رود به‌عنوان منبع اصلی تغذیه آبخوان باید در زمان مناسب و به موقع انجام شود.

کارشناسان، خشکسالی طولانی‌مدت، برداشت بی‌رویه آب از سُفره‌های زیرزمینی و همچنین حذف جریان آب رودخانه زاینده‌رود از دل شهر، را از عواملی می‌دانند که باعث وقوع و شدت گرفتن فرونشست زمین در این شهر شده است.

بر اساس آمار و اطلاعات سازمان زمین‌شناسی اصفهان، در سال ۹۵ فقط ۲ درصد از مساحت این استان با فرونشست زمین درگیر بود، درحالی‌که بر اساس نتایج آخرین مطالعات، اکنون حدود ۱۰ هزار کیلومترمربع یعنی ۱۰ درصد از مساحت اصفهان، در شرایط خطرناک فرونشست قرارگرفته است.

زاینده رود با حدود ۴۹۰ کیلومتر بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه گرفته و در فلات مرکزی ایران به سمت شرق پیش می‌رود و به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریزد. این رودخانه در دهه‌های اخیر به یک رودخانه با جریان دوره‌ای تبدیل و در پایین‌دست با خشکی مواجه شده است.

آب زاینده‌رود پس از حدود یک ماه، مجددا از پنجم فروردین امسال جاری شد 

استان اصفهان با بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی که یک هزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و هفت اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع و سه قنات به نام‌های ' وزوان'، ' مزدآباد ' و ' مون ' به ثبت جهانی رسیده، کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.

منبع:ایرنا