پیشنهاد ایران برای ترکیه، مسیر دیپلماسی در سوریه؛ آنکارا در دوراهی جنگ یا صلح

چهارمین سفر حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان به دمشق پس از تصدی وزارت خانه مطبوعش در حالی صورت گرفته که هفته پیش منابع سوری خبر دادند، ارتش اشغالگر ترکیه و گروه‌های تروریستی تحت حمایت آنکارا حملات خود را به حومه «تل تمر» در استان الحسکه از سر گرفتند.

حملات توپخانه‌ای ارتش اشغالگر ترکیه و گروه‌های تروریستی تحت حمایت آنکارا در حالی شدت یافته که رئیس جمهور ترکیه اوایل خرداد گذشته اعلام کرد که کشورش به زودی عملیاتی را برای ایحاد منطقه امن در عمق ۳۰ کیلومتری خاک سوریه آغاز خواهد کرد؛ اردوغان همچنین دیروز در جدیدترین موضع‌گیری مجددا از حمله غافلگیرکننده در شمال سوریه سخن گفت.

در مقابل سوریه نیز تاکید کرده که «تهدید‌های ترکیه برای عملیات موسوم به منطقه امن در شمال سوریه با نتایج و خروجی‌های نشست آستانه در تضاد است.»

مناطقی در عمق خاک سوریه که ترکیه قصد اشغال آن را کرده اما تاکنون موفق نبوده و با مقاومت گروه‌های مردمی و ارتش سوریه مواجه شده

اما ماجرا درست از جایی شروع شد که با آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ ترکیه از جمله کشور‌هایی بود که سعی کرد با استفاده از درگیر شدن سوریه در جنگ با تروریست‌ها نهایت استفاده را از عدم تمرکز دولت مرکزی به رهبری بشار اسد ببرد و بخش‌هایی از شمال سوریه را تصرف کند.

ترکیه در راستای سیاست‌های نو عثمانی گرایانه خود که برآمده از انباشت درآمد‌های حاصل از توسعه گردشگری در شهر‌های مختلف این کشور است اقدام به تحرکات نظامی در سطح منطقه‌ای (سوریه، عراق، جمهوری آذربایجان) و کمی دور‌تر در اتیوپی و لیبی کرده که البته تاکنون از هیچکدام از تحرکات خود نتیجه مطلوبی نگرفته تا جایی که این مداخلات نظامی باعث اختلافات داخلی میان احزاب این کشور و فشار بر حزب حاکم عدالت و توسعه شده است.

این مداخلات درحالی است که بر اساس آمار‌های رسمی ترکیه نرخ تورم در این کشور در خرداد گذشته به  ۷۳.۵ درصد رسید و  رئیس‌جمهور ترکیه برای دومین‌بار در سال جاری سطح حداقل دستمزد را که پیش از این ۵۰ درصد افزایش داده بود دوباره افزایش داد.

در واقع سیاست‌های توسعه طلبانه ترکیه به غیر از اینکه به پشتوانه درآمد‌های حاصل از توسعه گردشگری این کشور صورت بپذیرد از ضعف آنکارا در زمینه تامین انرژی نیز ناشی می‌شود.

سال ۲۰۲۱ ارزش لیر ترکیه نیز ۴۴ درصد سقوط کرد و از ابتدای سال جاری تاکنون ۲۴ درصد دیگر از ارزش خود را از دست داده است

وابستگی ترکیه به گاز وارداتی از ایران، آنکار را مجاب کرده تا برای کشف میادین گازی در دریای مدیترانه که مورد مناقشه با یونان نیز هست تلاش کند که در این بین و در خلال جنگ سوریه نیز از منابع سوخت‌های فسیلی شمال سوریه نیز غافل نمانده و به اذعان مقامات سوری نفت این کشور را در کنار تجهیزات صنعتی سوریه به کمک تروریست‌های تحت حمایت خود به تاراج برده است.

  بیشتر ثروت نفتی سوریه و در یک نگاه ۹۰ درصد انرژی سوریه در مناطق شمالی این کشور و به ویژه درشمال شرق سوریه انباشته شده؛ درست همان جایی ترکیه می‌خواهد به بهانه ایجاد «منطقه حائل»  آن را از سوریه جدا کند.

اما اوضاع تا کنون طبق پیش‌بینی‌های اردوغان پیش نرفته و ارتش سوریه توانسته با کمک متحدان خود یعنی ایران، روسیه، حزب الله لبنان و گروه‌های مردمی طرفدار دولت قانونی این کشور تروریست‌ها را شکست داده و بر ۹۰ درصد خاک کشور مسلط شود و در مقابل حملات نیرو‌های اشغالگر ترکیه نیز دست به اقدامات متقابل بزند.

در این بین، اما ایران همیشه راه دیپلماسی و گفتگو را پیش پای ترکیه گذاشته و حسین امیرعبدالهیان نیز در سفر دو روز پیش خود به دمشق ضمن تاکید بر اینکه ایران نگرانی همسایه خود یعنی ترکیه را درک می‌کند مسیر مذاکره را به جای جنگ به آنکارا پیشنهاد می‌کند.

از بهمن ۹۵ تاکنون سلسله نشست‌های فراوانی با موضوع حل بحران سوریه انجام شده که باوجود دستاوردهایی هنوز به نتیجه لازم نرسیده است

ایران و روسیه بهمن ۹۵ با طرح ابتکار نشست «آستانه»، مذاکراتی سوری ــ سوری را با نظارت نمایندگانی از تهران، مسکو، آنکارا و حضور نماینده سازمان ملل و سفیر آمریکا برای حل بحران داخلی سوریه و پایان بخشیدن به شش سال کشتار و آوارگی و ویرانی در این کشورشروع کردند تا برای اولین بار دولت قانونی سوریه و گروه‌های معارض سوری که بخشی از آنان نیز از حمایت ترکیه برخوردارند با یکدیگر به گفتگو بنشینند.

هرچند پیش‌تر یک بار اسفند ۱۳۹۴ و بار دیگر شهریور ۱۳۹۵ تلاش­‌هایی برای آتش بس صورت گرفت و طرفین مخاصمه را ترک کرده بودند، اما دو طرف هر بار با نقض گسترده آتش ­بس و متهم کردن دیگرى از سوى طرف‌هاى درگیر در بحران باعث تشدید خشونت­‌ها با شدت و عمق بیشترى از پیش شده بودند.

مذاکرات آستانه، به موازات گفتگوهای ژنو برای صلح در سوریه با میانجی­گری سازمان ملل متحد برگزار می‌شود که در ژنو مسائلی همچون شکل آینده حکومت سوریه، انتخابات، قانون اساسی و مبارزه با تروریسم در سوریه مورد مذاکره قرار می­ گیرد.

همین دو هفته پیش بود که هجدهمین دور مذاکرات آستانه در شهر نورسلطان، پایتخت قزاقستان آغاز شد و این مذاکرات همچنان هم ادامه دارد.

دویچه وله آلمان اسفند ۹۸ خبر از کشته شدن ۳۳ نظامی ترکیه در حملات هوایی سوریه داد و نوشت اردوغان ناتو را به کمک طلبید

روند ادامه داری که به اعتقاد بسیاری ترکیه عامل آن است که در این باره حشمت‌الله فلاحت پیشه رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود «از زمانی که ترکیه موضوع منطقه حائل در مناطق کردنشین را مطرح کرد باعث بروز التهاب در این منطقه شد و شرایطی مشابه عراق را برای این منطقه رقم زد.» 

تحولات منطقه اما در یک دهه گذشته مشخص کرده تجاوز و زیاده خواهی در غرب آسیا جایی ندارد و هر کشوری دست رد به مسیر دیپلماسی پیشنهاد شده زده و سمت و سویی خلاف آن گرفته با پاسخ کوبنده ملت های منطقه مواجه شده است.