فناوری ساخت پهپاد‌ها به قدری گسترش یافته‌اند که به طور ویژه در زمینه‌های مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی، جغرافیایی و... به کار گرفته می‌شوند.

پهپاد‌ها امروزه جایگاه مهمی در مجموعه قدرت نظامی کشور‌های مختلف دنیا کسب کرده‌اند، این هواپیما‌های بدون سرنشین به دلیل عدم نیاز به تأسیسات و پایگاه‌های بزرگ و ثابت، سادگی تعمیر و نگهداری، به کارگیری آسان، نداشتن تلفات انسانی، امکان استفاده از فناوری پیشرفته در ساخت و مزایای دیگر، بسیار برای کشور‌ها به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران پراهمیت بوده است.

پهپاد کرار یک پهپاد چند منظوره ایرانی با موتور توربوجت بوده که در خدمت بسیاری از یگان‌ها و رده‌های نظامی ارتش و سپاه قرار گرفته به‌گونه‌ای که اولین تجربه ایران در ساخت پهپاد با پیشرانه جت و نیز اولین پهپاد رزمی ایران با قابلیت حمل طیف وسیعی از انواع تسلیحات است.

در این گزارش قصد داریم به بررسی ویزگی‌های پهپاد کرار که از آن به اولین پهپاد جت ایرانی یاد می‌شود، بپردازیم.

«کرار»

پهپاد «کرار» ساخت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) که به طور رسمی در روز صنعت دفاعی در سال ۱۳۸۹ رونمایی شد، این پرنده در خدمت بسیاری از یگان‌ها و رده‌های نظامی ارتش و سپاه قرار گرفته است و دو مأموریت اصلی این پهپاد در آن زمان، استفاده به عنوان هدف پرنده برای آزمایش سامانه‌های راداری و پدافندی و اجرای عملیات بمباران هوایی عنوان شده بود، اما تا به امروز ۴ نسل از این پهپاد شامل انتحاری، ضد زیردریایی، رهگیر هوایی و حامل موشک معرفی شده که تفاوت‌های مختصری در ابعاد و مشخصات پروازی آن وجود دارد، اما این پرنده‌ها دارای مأموریت‌های متنوعی هستند.

همه انواع پهپاد «کرار» با استفاده از پرتابگر ریلی و شتاب دهنده سوخت جامد پرتاب شده و شیوه فرود آنها نیز با چتر و کیسه هوا است.

کرار، پهپادی با بدنه استوانه‌ای شکل، بال نصب شده در پائین بدنه، یک موتور توربوجت در انتهای بدنه که ورودی هوای آن در بالا قرار گرفته و دم H شکل است.

نوک بال‌های این پهپاد تا حدودی به صورت منحنی طراحی شده تا از اثر پسای القایی کاسته شود و نیز یک جایگاه زیر بدنه و امکان نصب یک جایگاه زیر هر بال برای حمل محموله خارج بدنه پهپاد کرار در نظر گرفته شده است.

این پهپاد ایرانی سرعتی در حدود ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت، بردی بالغ بر یک هزار کیلومتر، سقف پروازی ۷۵۰۰ تا ۱۲ هزار متر دارد و قادر است میزان محموله جنگی تا ۲۵۰ کیلوگرم را با خود حمل کند و علاوه بر این مشخصات کرار ویژگی‌های دیگری هم دارد.

وقتی متخصصان ایرانی کرار را طراحی کردند برای انجام مأموریت‌هایی، چون هدف سریع برای تمرین نیروی پدافند هوایی ارتش بود، اما در سال‌های بعد با ارتقای این پهپاد نمونه تهاجمی آن هم در تابستان سال ۱۳۸۹ معرفی شد، اما فرآیند توسعه کرار ادامه داشت و نمونه جدید آن در سال ۹۲ جهت رهگیری اهداف هوایی رونمایی و موجب شد تا سقف پروازی آن هم افزایش یافته و به حدود ۲۵ تا ۴۰ هزار پا برسد.

سامانه خلبان خودکار با قابلیت اجرای مأموریت بدون نیاز به ارتباط با ایستگاه زمینی، توانایی برنامه‌ریزی مجدد در حین پرواز و تغییر مأموریت، بسته شدن امکان ارتباط برای جلوگیری از نفوذ دشمن در سامانه هدایت و کنترل و برخورداری از سامانه‌های پیشرفته ناوبری از دیگر ویژگی‌های مهم این پهپاد بومی است.

پهپاد کرار هم مانند بسیاری از پهپاد‌های اولیه ایران برای برخواستن از پرتابگر بهره می‌برد، به این شکل که پهپاد با یک پیشران راکتی سوخت جامد از روی پرتابگر به پرواز درمی‌آید و راکت پس از اتمام انرژی رها می‌شود و موتور جت خود پرنده کار تأمین توان آن را بر عهده می‌گیرد؛ البته این احتمال وجود دارد که در نمونه‌های ارتقا یافته از ارابه فرود برای برخواستن و فرود از روی باند استفاده شود، اما در حال حاضر کرار به این شکل پرواز می‌کند و پس از پایان مأموریت و رسیدن به منطقه مورد نظر فرود با چتر‌های تعبیه شده روی پرنده و بالشتکی که در زیر آن قرار گرفته فرود می‌آید.

با این ویژگی، این پرنده می‌تواند از هر نقطه برای انجام عملیات به عنوان محل آغاز مأموریت استفاده کند و همین موضوع باعث گیج شدن دشمن خواهد شد، موضوعی که فرماندهان آمریکایی به آن اذعان و تجربه کردند، آمریکایی‌ها در عملیات طوفان صحرا جهت یافتن سکو‌های پرتاب موشک اسکاد عراقی گفتند این کارمانند گشتن به دنبال سوزن در انبار کاه است، حال با وجود کشوری مانند ایران که وسعت چند برابری نسبت به عراق دارد و پهپادی که از هر نقطه‌ای توان پرواز دارد، کار دشمن برای از کار انداختن این پهپاد را بسیار دشوار و عملاً ناممکن می‌کند.

تسلیحات پهپاد «کرار»، فرصت فرار باقی نمی‌گذارد

بعد از ساخت پهپاد «کرار»، تولید تسلیحاتی اختصاصی برای این پرنده نیز در دستور کار قرار گرفت. کرار تاکنون با بمب‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ پوندی و نیز موشک هوا به سطح ضد کشتی کوثر مشاهده شده است، اما این پایان راه نبود؛ در ادامه راه وقتی بمب‌های هوشمند رعد ۳۰۱ و بمب هوشمند ۳۴۲ ساخته شدند به عنوان تسلیحات کرار به کار گرفته شدند.

همچنین این پرنده به بمب «اژدر مارک ۴۶» مخصوص اهداف دریایی نیز تجهیز شده است به‌گونه‌ای که دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش، با تأیید مجهز شدن پهپاد‌های ایرانی به سلاح‌های زیردریایی گفته بود که پهپاد ضد زیردریایی نداجا، قادر است در برد‌های بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر زیردریایی‌های دشمن را منهدم کند. 

وی همچنین گفته بود که «اژدر مارک ۴۶» یکی از سلاح‌هایی است که این پهپاد می‌تواند حمل کند و البته این پهپاد یک پرنده چند منظور با قابلیت حمل چند نوع اژدر است.

پس از ارتقا این پرنده بدون سرنشین و ساخت «کرار» رهگیر که بعد‌ها به «کرار-۴» معروف شد، برای انجام نبرد هوایی لازم بود تا به موشک هوا به هوا مسلح شود و وقتی این پهپاد پیشرفته رونمایی شد با موشک ثاقب به نمایش درآمد تا به دنیا بفهماند دانشی که آنها قصد رسیدن به آن را دارند سال‌ها است که در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.

«کرار-۴» با قابلیت رهگیری هوایی و گشت زنی احتمالاً از نمونه جدیدتر موتور طلوع-۴ با قابلیت تنظیم دقیق رانش استفاده می‌کند. اما نمونه انتحاری کرار که در رزمایش پدافند هوایی اخیر معرفی شد در واقع حاصل تغییر نمونه‌های قبلی این پهپاد بوده است.

با افزوده شدن سامانه‌های ناوبری متفاوت و نیز یک جستجوگر اپتیکی به نوک دماغه و البته خط امن داده بین پهپاد و ایستگاه‌های فرماندهی پدافند هوایی، کرار انتحاری این قابلیت را پیدا کرده است تا به صورت خودکار از محل ذخیره خود که می‌تواند هر نقطه‌ای در کشور باشد به پرواز در آمده و با دریافت مستقیم اطلاعات هدف، با بهینه‌ترین مسیر اوج‌گیری، به سمت آن حرکت نماید. 

«کرار» انتحاری با اصابت مستقیم یا نزدیک شدن تا فاصله مناسب از هدف، عمل انفجار سرجنگی را به انجام می‌رساند.

پهپاد‌های کرار رهگیر مسلح به موشک مجید (طرح رسول)

پهپاد «کرار» رهگیر مسلح به موشک مجید تحت عنوان طرح رسول حاصل همکاری و هم‌افزایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی‌های مسلح و نیروی پدافند هوایی ارتش است که می‌تواند با هزینه بسیار کمتر از هواپیما‌های با سرنشین شکاری، عملیات رهگیری و انهدام هواگرد‌های متخاصم را به انجام رساند.

پهپاد‌های ارتقا یافته «کرار» که قابلیت تسلیح به موشک‌های هوا به هوا را دارند و برای درگیری علیه هرگونه اهداف پرنده متخاصم طراحی شده‌اند، پرنده‌های ساماندهی شده در قالب نیروی مهاجم را شناسایی و با ارسال همزمان اطلاعات و تصاویر زنده مشخصات هواگرد هدف، ضمن رهگیری موجب دور شدن آنها از منطقه رزمایش شدند.

افزایش عمق دفاعی، ارتقا ظرفیت پدافند تاکتیکی، انعطاف تغییر فضای درگیری پدافند از سکوی زمینی به سکوی هوایی، صرفه‌جویی در اقتصاد جنگ، افزایش قابلیت تحرک و جابجایی مؤلفه‌های توان رزم پدافندی و کاهش خطرات مربوط به استفاده از نیروی انسانی از ویژگی‌های برجسته طرح رسول است.

موشک پدافندی مجید که برای هدف قرار دادن اهداف در طرح رسول استفاده شده است به دو صورت حرارتی و تصویری هدف را ردگیری و دنبال می‌کند و یک دستاورد کاملا بومی است، پهپاد کرار مسلح به موشک مجید در رزمایش پهپادی ارتش در مهرماه سال جاری با موفقیت هدف واگذاری را مورد اصابت قرار داد.

سامانه «باور ۳۷۳» دست بلند پدافند هوایی ارتش است که برد بیش از سیصد کیلومتر را دارد. این یکی دیگر از نقاط قوت این دستاورد است که دفاع در عمق را برای پدافند هوایی حاصل می‌کند.

با الحاق پهپاد‌های طرح رسول به یگان‌های پدافندی در سطح کشور، بخش عمده‌ای از عملیات پدافند هوا پایه به‌صورت تاکتیکی و در هر موقعیت جغرافیایی و با هزینه بسیار پایین‌تر نسبت به استفاده از هواپیما‌های با سرنشین و با درصد خطر کمتر انجام می‌شود.

گفتنی است، انبوهی از پهپاد‌های کرار در آذر ماه سال ۱۴۰۲ با حضور فرمانده کل ارتش به یگان‌های نیروی پدافند هوایی ارتش در شرق، غرب، جنوب و جنوب غرب کشور الحاق شد.

همچنین پهپاد جت کرار در فروردین و بهمن ماه ۱۴۰۲ نیز با حضور فرمانده کل ارتش و ویر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح به سازمان رزم ارتش ملحق شد.

چنین پیشرفت بزرگی درست در زمانی که دشمنان می‌خواهند که انقلاب اسلامی نتواند مانند گذشته در میان سایر ملت‌ها گسترش پیدا کند گواه این موضوع است که «ما می‌توانیم» شعاری است که بار‌ها دل دشمنان را لرزانده است.

همچنین روند روبه‌رشد در صنایع پهپادی کشور با وجود مشکلات چند سال اخیر و تحریم‌های ظالمانه همچنان ادامه دار بوده و صنعت دفاعی کشورمان در حال ارائه جایگزین‌های به‌روز، پیشرفته و چندمنظوره برای پهپاد‌های عملیاتی، موفق و پرتعداد قبلی است.

منبع: فارس