امام جواد (ع) در دوره و زمان خاصی از تاریخ زندگی می‌کردند که با پیچیدگی‌ها و مسائلی روبه رو شدند که این موارد در زندگانی سایر امامان شیعه (ع) کمتر وجود داشت.
امام جواد (ع)، در سنین کودکی و نوجوانی چنان فضائل زیبا و حیرت‌انگیزی را به ثبت رساندند که شهادت ایشان به دست دشمنان حسود و بدخواهان هم در حالی که حضرت تنها ۲۵ سال داشتند، لکه سیاهی از تاریخ بشریت است.
دوران امامت امام جواد (ع)، مصادف با عصر خلافت دو خلیفه مقتدر عباسی، یعنی مأمون و برادرش معتصم بود. در این دوره، ایران یکی از نقاط پرتنش و آشوب محسوب می‌شد.
نهمین پیشواى ما را به خاطر دست بخشنده و گستردگی جود و کرم، «جواد» مى‌خوانند. در بسیارى از احادیث آمده است که آن‌حضرت از آنچه دردرون ضمایر مردم مى‌گذشته و یا رویدادهایى که در آینده براى آنها پیش مى‌آمده، مطّلع بوده و از آنها خبر مى‌داده است.
برخی از معاصران امام جواد (علیه السلام) دربارۀ آن حضرت که در کودکی به امامت رسید،شبهه ای به نظرشان آمد که از امام رضا (علیه السلام) سؤال نموده و توضیح خواستند.