«سلام علیکم» استاد کسایی!

به گزارش خبرنگار حوزه موسیقی گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ قطعه معروف «سلام» از مهم‌ترین ساخته‌های استاد و نابغه بزرگ موسیقی و ساز نی است. بسیار بعید به نظر می‌رسد که ایرانی باشید و این قطعه آمیخته با سرشت و روح و روان ایرانی را نشنیده باشید. قطعه‌ای که در حافظه تاریخی یک ملت جا خوش کرده است و آغاز یک روز پر جنب‌وجوش و پر امید را از پس شبی تاریک، نوید می‌دهد. کسانی که در خلوتشان به صدای ساز استاد گوش فرا داده‌اند، می‌دانند که حکایت نی از چه قرار است. می‌دانند آتش به جان سوخته که بیفتد با یک نی هم می‌توان شعر گفت، البته اگر حنجره و نفس از آنِ کسایی باشد.

وی به گفته خود در تاریخ سوم مهر ۱۳۰۷ در خانواده‌ای تاجرپیشه به دنیا آمد. پدرش «حاج سید جواد کسایی» از تاجران بنام آن زمان اصفهان بود که به دلیل علاقه و انسی که با موسیقی داشت، با اساتید و بزرگان آن زمان مانند سید حسین طاهرزاده، جلال‌الدین تاج اصفهانی، اکبر خان نوروزی، خاندان شهناز (شعبان‌خان، حسین‌آقا، علی‌آقا و جلیل شهناز) و ادیب خوانساری رفت‌‌وآمد می‌کرد.

به طوری که منزل آقا سید جواد، محفلی بود برای تجدید دیدار و نیز ساز و آواز اساتید به نام موسیقی اصفهان. این آمد و شدها موجب شد حسن کسایی از کودکی با موسیقی آشنا شود و به مرور زمان، علاقه زیادی  به ساز نی پیدا کرد و در نهایت پدر، وی را نزد مهدی نوایی برد.

وی که از کودکی علاقهٔ زیادی به موسیقی داشت، از سن دوازده سالگی شروع به نواختن نِی کرد و در سن سیزده سالگی به مکتب استاد نوایی رفت (نوایی از شاگردان نایب اسدالله است و دیگر شاگرد نوایی، یاوری است که وی هم اصفهانی است). کسایی در محضراستاد صبا به نواختن ردیف‌ها پرداخت و با هنرمندانی چون خالقی، مشیر همایون و حسین محجوبی نیز می‌نواخته‌است. وی کنسرت‌هایی نیز با ادیب خوانساری و اجراهایی با تاج اصفهانی داشته‌است.

وی مدتی آواز و گوشه‌های موسیقی ایران را نزد استاد تاج اصفهانی و ادیب خوانساری آموخته و نِی را از مهدی نوایی فرا گرفت. وی هر زمان که به تهران می‌رفت از محضر استاد ابوالحسن صبا استفاده می‌کرد.

پس از فوت مهدی نوایی، کسایی همچنان از همنشینی با نوازندگان اصفهانی در جهت تسلط بر نوازندگی نِی استفاده کرد. مخصوصاً از همنوازی با جلیل شهناز که به نوعی حق استادی بر گردن او دارد، بهره برد. همنوازی با سازهای پرده‌داری مثل تار و سه‌تار او را بیش از پیش با گام‌های مختلف موسیقی ایرانی آشنا کرد، به صورتی که برای اولین بار دستگاه‌های چهارگاه، اصفهان، نوا و راست پنجگاه را با کوک دقیق و به صورت کامل اجرا کرد. کسایی همچنین از محضر ابوالحسن صبا بهره‌های فراوان برد که می‌توان گفت هنر نوازندگی سه‌تارکسایی، یادگار انس با این هنرمند یگانه‌است. سه‌تارنوازی کسایی تلفیقی زیبا از ترکیب نوازندگی تار جلیل شهناز و سه‌تار ابوالحسن صباست.

کسایی، در سن ۲۰ سالگی نخستین اجرای تکنوازی نی خود را در دستگاه همایون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یک سال بعد قطعه معروف «سلام» را در دستگاه چهارگاه ساخت که از معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود.

این قطعه بعدها توسط حسین علیزاده در آلبوم صبحگاهی با سازبندی و ارکستراسیونی حجیم بازسازی شد.

کسایی، در سال ۱۳۲۹ برای اولین‌بار نی را به ارکستر برد و با ارکستر رادیو ارتش اصفهان همکاری خود را شروع کرد. در سال‌های بعد با ارکسترهای متعدد رادیو به سرپرستی هنرمندانی چون هنرمندانی چون ابوالحسن صبا، حسین یاحقی، حبیب‌الله بدیعی، محمد میرنقیبی، همایون خرم و دیگران به فعالیت خود در این زمینه ادامه داد. در سال ۱۳۳۵ به دعوت داوود پیرنیا به برنامه گل‌ها راه یافت و تا سال ۱۳۵۷ که در گلچین هفته شرکت نمود، با این سلسله برنامه، همکاری داشت.

از سال ۱۳۴۶، فضای کاری کسایی ابعادی جهانی هم پیدا می‌کند ویک صفحهٔ دورو در مایه‌های شور و ماهور از نوازندگی نی او به همراه تنبک جهانگیر بهشتی توسط کمپانی C.B.S فرانسه ضبط شده و در سال ۱۳۵۴ در نقاط مختلف جهان پخش شد. همچنین، کسایی تا سال ۱۳۵۶، برنامه‌های متعددی در جشن هنر شیراز برگزار کرد و با نوازندگان بزرگ جهان از جمله راوی شانکار، شاران رانی و بسم الله خان، دیدار کرد.

یکی از مهم ترین آثار کسایی قطعه معروف «سلام» در دستگاه چهارگاه است که از معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود.

یاران زنده رود (با صدای تاج اصفهانی)

به اصفهان رو (با صدای تاج اصفهانی)

شاخه گل  6(با صدای غلامحسین بنان)

شاخه گل 9 (با صدای غلامحسین بنان)

گفتگوی نی وعود 

گفتگوی نی وتار 

دختر گل فروش (با صدای علی جهاندار)

سر انجام استاد حسن کسایی در 25 خرداد ماه 1391 پس از سپری کردن دوماه در کما درگذشت. مراسم خاکسپاری وی در سکوت خبری وبه صورت شبانگاهی با حضور جمعی از اعضای خانواده وشاگردان استاد برگزار شد.

پیکرش در فاصله کمی با استاد موسیقی، همایون بذرپور به خاک سپرده شد.

انتهای پیام/