حوزه تئاتر گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ سالن سینما «قیام» چندسالی است که در کسب و کارش تغییری داده است. مدیریت سینما بعد از اینکه دید اکران فیلم های سینمایی رونق چندانی ندارد، رو به اجرای نمایش‌های کمدی و تئاتر آزاد آورد که هم به لحاظ مالی مقرون به صرفه بود و هم مخاطب زیادی را برای خود می‌توانست دست و پا کند. اما در این بین چیزی که مظلوم واقع شده، تن نحیف و رنجور تئاتری است که به طور معمول در کشور ما طناب ظلم بر گردنش آویخته شده است و با لطف و عنایت این دوستان به اصطلاح تئاتر آزادی، دیگر نه مخاطب از جنس عادی را می تواند برای خودش متصور شود و نه افق مالی ( غیر از مواردی خاص) می‌تواند پیش روی خود داشته باشد. سخن حاضر نقل تفسیر و تحلیل تئاتر به اصطلاح آزاد نیست؛ بلکه نقل دوستانی است که ردای تئاتر هنری را برتن کرده‌اند و با آن سطح علم و مطالعات خود را به رخ دیگران می‌کشند. در صورتی که در تار و پود این ردا مصالحی به کار رفته است که نه خبری از هنر در آن است و نه دانش.
 

نمایش «ننه دلاور» برتولت برشت به کارگردانی امیر دژاکام در سالن چهارسو مجموعه تئاتر شهر به روی صحنه رفته است. نمایشنامه برشت مربوط به زنی است که در دوران جنگ‌های داخلی با کالسکه و به همراه فرزندانش از شهری به شهر دیگر می‌روند و در این بین با داد و ستد به گذران عمر می پردازند؛ اما داستان از جایی شکل می‌گیرد که جنگ این بار قرار است روی دیگری از خود نشان بدهد. فرزندان «ننه دلاور» یک به یک با حوادث فجیعی روبرو می‌شوند و از بین می‌روند اما «ننه دلاور» همچنان به کارهای خود ادامه می دهد. در این نمایشنامه جایگاه طنز و آیرونی با دقت و وسواس زیادی به کار برده شده است؛ چرا که برشت اصلا سعی نمی‌کند مخاطب خود را دچار احساسات بکند. به همین خاطر در دردناک‌ترین بخش‌های درام او از تکنیک بیگانه‌سازی خود استفاده می‌کند و نمی‌گذارد مخاطب در اعماق نمایش فرو برود اما چیزی که ما در نمایش‌های این روزهای تئاتر شهر می بینیم، طنزی است سخیف در سطح تئاترهای سینما قیام؛ استفاده از همان ترفندهایی که در تئاتر آزاد با متوسل شدن به شوخی‌های اروتیک و مستهجنی که حداقل در شأن تماشاگران فهیمی که به تئاتر شهر می آیند تا نمایشی آکادمیک و فاخر ببینند، نیست که برای به زور خنداندن و صرفا برای خنداندن تماشاگران به کار می رود. نمایش «ننه دلاور» را بیشتر شبیه به پارودی از نمایشنامه «ننه دلاورو فرزندانش» کرده بود، نه حتی نمایشی با ژانر کمدی.
 

در این اثر کارگردان سعی کرده است از مبانی پست مدرنیسم در جهت بازنمایی انواع موتیف‌هایی که چه در خود درام و چه در تمهیدات کارگردانی وجود داشته است، استفاده کند. به همین خاطر در صحنه آرایی رو به مینی مالیسم یا ساده گرایی آورده است که سطح وجود اشیاء تنزل پیدا کرده‌اند. به همان چیزی که در ذهن خود مخاطب قرار است شکل بگیرد که این امر به دلیل مدت زیاد نمایش ذهن مخاطب را خسته می کند آن هم مخاطبی که برای نگاه کردن آمده نه شنیدن نمایشنامه.

یکی از نقاط مثبت این نمایشنامه این است که کارگردانی شده؛ از جهت بکارگیری بازیگران به گونه ای که روی صحنه بیکار نیستند، اما این کارگردان از خلاقیت آنچنانی بهره نبرده است. گویی بالاجبار یکسری ایده های خام مثل استفاده از مدیاها و ویدئو پروژکشنی که روی پرده درگیری‌های انسان مدرن با اپلیکیشن تلگرام یا این عادت سلفی گرفتن را به معرض نمایش گذاشته و همانند وصله‌ای به کار چسبانده بود که ترکیب همه آنها آش شله قلمکاری را درست کرده بود.
 

یکی دیگر از نقاط مثبت اثری که پیشتر از آن یاد کرده‌ایم، به کار گرفتن جوانان کم تجربه و جویای نام در یک نمایش پر پرسوناژ است که می‌توانند سهمی کوچک و نقشی هر چند کم را به عهده بگیرند تا برای لحظه ای بر روی صحنه دیده بشوند و فراهم شدن این بستر از آن جهت است که امیر دژاکام؛ کارگردان نمایش «ننه دلاور و فرزندانش» استاد رشته نمایش است و با بسیاری از دغدغه ها و خواسته‌های دانشجویانش از نزدیک مواجه است. پس بیراه نیست که خودش شرایطی را برای آزمون و خطا کردن آنها فراهم کند تا برای آزمون‌های دیگری که در آینده پیش رویشان خواهد بود آماده بشوند.

با نظر به همه این اوصاف به نظر می‌آید که حال و روز تئاتری‌های ما به گونه‌ای است که دیگر جوانب و قواعد تئاتر کار کردن و همچنین سطح مخاطب خود را در نظر نمی‌گیرند و به هر قیمتی می‌خواهند یک نمایش جدید را به کارنامه خود اضافه کنند ولی انگار ذائقه و سلیقه مخاطبان و دوستداران هنر نمایش نیز به مرور زمان تغییر پیدا کرده است و فعالان این عرصه هیچ معیاری را برای تشخیص سره از ناسره و اثر خوب از بد،  نه برای خود و نه توسط مخاطب در نظر نمی‌گیرند.



انتهای پیام/