سکوت روستای دیسفان کی شکسته می‌شود؟

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، پدیده کاهش زادآوری که در چند سال اخیر گریبان جامعه ما را گرفته و نگرانی‌هایی را در دغدغه‌مندان اجتماعی، به‌ویژه در خصوص جمعیت شهری ایجاد کرده است، اکنون با توقف ۱۹ ساله زاد و ولد در روستای "دیسفان" گناباد خراسان رضوی، می‌تواند ابعاد تازه‌ای یافته و عمق بیشتری به این ماجرا ببخشد.بر همین اساس شرایط جمعیتی از شاخصه‌های مهم توانمندی جوامع به شمار می‌رود و پیری و کاهش جمعیت جوان و مولد، می‌تواند بر سرنوشت جامعه تاثیر منفی گذاشته و تبعات نامطلوب آن بر آینده کشور سایه بیندازد و چند سالی اسـت زنگ خطر کاهش رشد و شیب صعودی جمعیت در سطح کشور به گوش می‌رسد به طوری که پژوهشگران و مسئولان کشور بار‌ها نسبت به پیامد‌ها و خطرات ناشی از آن هشدار داده اند.

رهبر معظم انقلاب در سال‌های گذشته بار‌ها با هشدار نسبت به استمرار مخاطرات وضع کنونی جمعیت، خواستار اهتمام مسئولان ذیربط نسبت به تعیین ساز و کاری اصولی برای برون‌رفت از این مسئله و جلوگیری از روند کاهش رشد و پیری جمعیت شده اند. سالمندی جمعیت به‌عنوان یک پدیده اجتماعی می‌تواند به‌عنوان فرصت و یا تهدید جامعه را درگیر کند و آگاهی و شناخت کامل از ظرفیت‌های سالمندی می‌تواند آن را به فرصتی عظیم مبدل کند و در این مسیر سالمندی پویا یا سالمندی فعال می‌تواند محور اصلی برنامه‌ریزی‌های مرتبط با این قشر قرار گیرد. پیری جمعیت علاوه بر تاثیر منفی در روند توسعه، موجب افزایش هزینه‌ها و خدمات تامین اجتماعی می‌شود، چون سرانه خدمات در جمعیت سالخورده به مراتب بیشتر از جمعیت جوان است.

دومین شهرستان پیر کشور

گناباد، واقع در جنوب  خراسان رضوی، رتبه دوم کشور از نظر سالمندی را در میان شهرستان‌های کشور دارد و افزایش جمعیت سالمند آن به یک دغدغه مهم تبدیل شده است به طوری که ۱۲.۳۰ درصد جمعیت ۹۳ هزار نفری این شهرستان را سالمندان تشکیل می‌دهند. کمبود فرصت‌های شغلی در مناطق شهری و روستایی موجب تشدید مهاجرت جوانان از گناباد به دیگر نقاط کشور و افزایش جمعیت سالمندان آن شده است و با توجه به استمرار معضل خشکسالی و کمبود فرصت‌های شغلی در این شهرستان، بسیاری از جمعیت جوان جویای کار به شهر‌های بزرگ مهاجرت کرده‌اند و هم اکنون گناباد به نسبت جمعیت خود از پیرترین شهر‌های کشور به شمار می‌رود.

کوراجاقی ۱۹ ساله دیسفان

در این میان روستای "دیسفان" از توابع بخش کاخک گناباد گوی سبقت را از دیگران ربوده و وضعیت کهولت سن و کاهش شدید جمعیت جوان و مولد این روستا از سایر نقاط شهرستان بیشتر است به‌طوری که در ۱۹ سال گذشته هیچ کودکی در این روستا متولد نشده و صدای گریه هیچ نوزادی بر سکوت سنگین شب‌های این روستا خط نینداخته است. دیسفان با وسعت ۱۲ کیلومتر از جنوب به روستای خانیک، از غرب به روستای کلات، از شمال به شهر گناباد و از شرق به شهر کاخک گناباد محدود می‌شود و جمعیت ساکن و دائم این روستا حدود ۲۰۰ نفر و جمعیت غیردائم آن بالغ بر هزار و ۵۰۰ نفر است.

مسئولان نبود زیرساخت‌های لازم برای اشتغال و کارآفرینی و افزایش مهاجرت جوانان روستا به سایر شهر‌ها را از عوامل مهم ماندگار نبودن جوانان و در نتیجه صفر شدن زاد و ولد در روستای دیسفان گناباد عنوان می‌کنند.

رضا پاسبان دهیار روستای دیسفان گناباد گفت: بخش اعظم جوانان این روستا برای کار به سایر نقاط مهاجرت کرده اند و اکنون همه جمعیت این روستا را افراد مسن تشکیل می‌دهند به همین دلیل در ۱۹ سال گذشته مردم شاهد هیچ تولدی در این روستا نبوده اند.

او افزود: اگر زیرساخت‌های لازم و اشتغال برای اهالی و به خصوص جوانان ایجاد شود، شاهد ماندگاری و مهاجرت معکوس جوانان به روستا خواهیم بود و در آن صورت می‌توان امید داشت که تداوم زندگی و زاد و ولد هم به روستا برگردد.

حسین مرادی بخشدار کاخک گناباد هم گفت: جوانان مناطق روستایی این بخش به دلیل نبود درآمد کافی و استمرار معضل خشکسالی برای کار از مناطق روستایی به سایر شهر‌های استان خراسان رضوی و دیگر نقاط کشور کوچ کرده اند.

او کمبود شدید زاد و ولد و کاهش رشد جمعیت در مناطق روستایی را از مسائل بسیار مهم ذکر کرد و افزود: این معضل در روستای دیسفان از توابع این بخش از شدت بیشتری برخوردار است به طوری که از ۱۹ سال پیش هیچ فرد جدیدی به جمعیت این روستا افزوده نشده است.

بخشدار کاخک گناباد ادامه داد: علل مهاجرت از روستا‌های این بخش فقط نبود درآمد کافی و خشکسالی در منطقه نیست و بسیاری از جوانان در روستا‌های منطقه با مدارک تحصیلی بالا حاضر به ماندن در روستا‌ها و اشتغال در بخش کشاورزی و دامپروری نیستند و باید با اهتمام مسوولان ذیربط ساز و کار مناسبی برای افزایش ماندگاری آنان اندیشیده شود که این مساله در جلسات مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۳۰ تا ۶۰ ساله ها، بیشترین گروه سنی منطقه

جواد صادقی‌نسب معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد، بیشترین جمعیت زیر پوشش خدمات این دانشگاه را افراد با گروه سنی ۳۰ تا ۶۰ عنوان کرد و گفت: کودکان زیر پنج سال کمترین شمار را در میان گروه‌های جمعیتی زیر پوشش این دانشگاه در شهرستان‌های گناباد و بجستان تشکیل می‌دهند.

 او با اشاره به اینکه رشد جمعیت کشور از ۳.۵ درصد در اوایل دهه ۶۰ به کمتر از یک درصد در شرایط کنونی رسیده است، افزود: ۱۵ تا ۶۴ سالگی به عنوان سن مولد بودن شناخته می‌شود و وقتی ۳۰ درصد جمعیت جامعه به سالمندی می‌رسند به معنای آن است که یک سوم افراد از حالت فعال و تولیدکننده به مصرف کننده و نیازمند خدمات حمایتی تبدیل شده اند.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد ادامه داد: بر اساس اطلاعات سامانه ثبت احوال خراسان رضوی، نرخ باروری کلی گناباد در چند سال اخیر روند کاهشی داشته که در سال ۱۳۹۹ به ۱.۹ رسیده و این رقم حتی در شهرستان بجستان به ۱.۷ کاهش یافته است.

صادقی‌نسب با اشاره به اینکه نرخ رشد جمعیت در گناباد و بجستان در چند سال اخیر روند کاهشی داشته است، بیان کرد: تعداد موالید ثبت شده در پورتال ثبت احوال تا سال ۱۳۹۸ در هر ۲ شهرستان سیر نزولی داشته که تنها در سال ۱۳۹۹ کمی بهبود یافته و افزایش نسبی نشان می‌دهد.

او تصریح کرد: اگر توازن میان جمعیت مولد و سالمند به هم بخورد، رشد سریع و غالب جمعیت سالمندان، جامعه را با مشکلات مختلف اجتماعی، اقتصادی، تولیدی مواجه خواهد کرد.

علی محمدپور عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی گناباد هم گفت: با توجه به افزایش جمعیت سالمند در این شهرستان، ایجاد وحدت در ارایه خدمات به این قشر ضروری است، زیرا موازی کاری و جزیره‌ای عمل کردن نهادها، دستگاه‌های اجرایی و بخش‌های مرتبط با خدمات به سالمندان، می‌تواند مشکل آفرین باشد و باید با تجمیع و سازماندهی ظرفیت‌های موجود، بانک اطلاعات جامعی برای برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت برای خدمات رسانی مطلوب به سالمندان ایجاد شود.

او افزود: در بانک اطلاعاتی جامع در قالب سامانه مشخص باید اولویت‌ها متناسب با مسائل و مشکلات و وضعیت اقتصادی خانوار و توانمندی‌های این بخش طبقه بندی شده و متناسب با آن‌ها برنامه ریزی جامع و خدمات رسانی صورت گیرد.

حجت الاسلام حسن صادقی نسب امام جمعه گناباد هم به خبرنگار گفت: کمبود فرصت‌های شغلی در مناطق شهری و روستایی، موجب تشدید مهاجرت از این شهرستان به دیگر نقاط کشور و افزایش جمعیت سالمندان آن شده است که این مشکل در روستا‌های بخش کاخک نمود بیشتری دارد.

او افزود: با توجه به استمرار معضل خشکسالی و کمبود فرصت‌های شغلی در این شهرستان، بسیاری از جمعیت جوان جویای کار به شهر‌های بزرگ مهاجرت کرده‌اند و همین امر گناباد را، با وجود کوچکی، به یکی از پیرترین شهر‌های کشور تبدیل کرده است.

امام جمعه گناباد ادامه داد: از سویی افزایش مهاجرت جمعیت از شهر‌های کوچکی مانند گناباد به شهر‌های بزرگ، موجب تشدید مسائل و مشکلات حاشیه نشینی و آسیب‌های اجتماعی در شهر‌های مقصد می‌شود لذا هر اندازه مسوولان مربوطه به توسعه و عمران و اشتغال شهر‌های کوچک توجه نشان دهند، به همان نسبت معضل حاشیه نشینی و تبعات آن در شهر‌های بزرگ نیز کاهش می‌یابد.

صادقی نسب بیان کرد: ایجاد زیرساخت‌ها و اجرای طرح‌های توسعه‌ای به تنهایی در ماندگاری جمعیت در گناباد موثر نیست و مسوولان باید در کنار این اقدامات، با ایجاد اشتغال مولد و پایدار زمینه ماندگاری جمعیت را به خصوص در مناطق روستایی فراهم کنند.

و تصریح کرد: اگر شغل کافی وجود داشته باشد سالمندان در کنار فرزندان خود راحت‌تر زندگی می‌کنند، لذا باید با اجرای طرح‌هایی نظیر مثلث توسعه اقتصادی و تحقق اهداف و برنامه‌های معین‌های اقتصادی، راه‌اندازی واحد‌های تولیدی نیمه تمام، دارای مشکل و جدید و افزایش فرصت‌های شغلی، ضمن افزایش ماندگاری جمعیت، معضلات اجتماعی و اقتصادی را کاهش داد.

علی آراسته رئیس اداره بهزیستی گناباد نیز گفت: افزایش جمعیت سالمندان و گسترش شکاف بین نسلی در این شهرستان به یک مشکل مهم و اساسی تبدیل شده و به خاطر تداوم پدیده خشکسالی و پیامد‌های اجتماعی و اقتصادی آن، مهاجرت از این شهرستان به دیگر نقاط خراسان رضوی و شهر‌های دیگر کشور افزایش یافته است و تعداد سالمندان گناباد در سال‌های اخیر بسیار زیاد شده که نمونه بارز آن را می‌توان در روستای دیسفان بخش کاخک دید.

او افزود: خانواده و بستگان بیشتر سالمندان گناباد در دیگر نقاط کشور ساکن هستند، ولی این قشر به دلیل تعصب و علاقه به زادگاهشان در این شهرستان مانده‌اند لذا باید نسبت به مراقبت و تامین نیاز‌های آنان توجه بیشتری شود.

رئیس اداره بهزیستی گناباد ادامه داد: مشکل مهم سالمندان خلاء روحی و عاطفی است که آن‌ها را به حاشیه رانده است، بنابراین باید بیشتر در کانون خانواده با محوریت فرزندان و متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود نگهداری شده و مورد توجه قرار گیرند.

آراسته بیان کرد: با وجود تعداد زیاد سالمندان در گناباد، به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم فقط یک مرکز نگهداری سالمندان در این شهرستان فعال است که عنایت بیشتر مسوولان نسبت به رفع این مشکل ضروری است.

او تصریح کرد: کاهش مشکلات سالمندان از جمله افراد تحت مراقبت در مراکز زیر پوشش بهزیستی با جلب همکاری خیران و مسوولان دستگاه‌های اجرایی مهمترین رویکرد اداره بهزیستی گناباد است و با هدف ساماندهی فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی این قشر بنیاد فرزانگان گناباد راه‌اندازی شده است.

منبع؛ ایرنا

انتهای پیام//س.ع