«امید» تک درنای سیبری؛ یار دیرین تالاب میان‌کاله که ۱۵ سال متوالی تنهایی به این تالاب آمد، سال گذشته این پرنده به این تالاب نیامد. نیامدن سال گذشته گمانه‌زنی را برای دوستداران محیط‌زیست ایجاد کرده؛ ازاین‌رو نگرانی‌ها آغاز شد، بعضی معتقد بودند که امید می‌آید، اما این پرنده در سال گذشته به ایران نیامد و این مسئله را پررنگ کرد که شاید به علت سن بالا امید تلف شده باشد.

 رویا هم که ۲ سال گذشته به امید پیوست را هم کم‌وبیش می‌شناسیم پرنده‌ای که به علت نگرانی ایران از این موضوع که با تلف‌شدن امید کریدور غربی یا همان مسیر پروازی غربی درنا‌های سیبری به ایران از بین برود و کامل کور شود به ایران آورده شد.

سازمان حفاظت محیط‌زیست برای آوردن جفتی برای امید با بلژیک وارد مذاکره شد و در نهایت با انجام اقدامات بین‌المللی، ۶ بهمن ۱۴۰۱ جفت امید به نام رویا وارد ایران و با رعایت شیوه‌نامه‌های لازم وارد میان‌کاله شد و در قفسی که از چند ماه پیش برای این منظور تهیه شده بود، جای گرفت.

ازآنجاکه امید ۱۵ سال برای زمستان‌گذرانی تنهایی وارد تالاب میان‌کاله می‌شد. رفتار‌ها و مکان‌هایی که بیشتر در آنها تردد می‌کند برای سازمان محیط‌زیست شناخته شده است؛ ازاین‌رو قفس رویا را در همان مکان قرار دادند تا این ۲ درنا هر چه زودتر با هم آشنا شوند که شاید با جفت‌شدن با هم بتوانند این مسیر پروازی را حفظ کنند و ازآنجاکه جفت امید ماده است، شاید هم امیدی به ادامه نسل این گونه ارزشمند باشد؛ هر چند هدف سازمان محیط‌زیست جفت‌گیری این دو نیست، اما اگر این اتفاق هم رخ دهد، جای خوشحالی دارد.

همان زمان در این باره اعلام شده بود که جفت‌گیری مدنظر سازمان محیط‌زیست نیست و نمی‌خواهند این کار را انجام دهیم بلکه هدف فقط این است که مسیر پروازی غربی در ایران حفظ شود. این مسیر پروازی فعلاً فقط با امید برقرار است که اگر اتفاقی برای این پرنده بیفتد، این مسیر کامل از بین می‌رود و کور می‌شود. سازمان محیط‌زیست می‌خواست مسیر پروازی درنا‌های سیبری به سمت جنوب که مسیر غربی آن از ایران است، حفظ شود.

در زمان بسیار کوتاهی بعد از آمدن رویا، امید حضورش را احساس کرد و بنا بر غریزه ذاتی خود در صدد جلب‌توجه درنای جدید برآمد. موفق هم شد و رویا را با خود همراه کرد؛ باتوجه‌به شواهد موجود، مشخص بود که رویا هم همراه امید خواهد رفت، بالاخره در ۱۴ اسفند ۱۴۰۱ یعنی بعد از گذشت ۳۴ روز از روز‌های در کنار هم بودن این دو پرنده، سفرشان را آغاز کردند و هر دو به‌قصد سیبری، تالاب فریدون‌کنار را پشت سر گذاشتند.

در ۲۱ اسفند یعنی ۷ روز بعد از شروع مهاجرت، خبر رسید که رویا به‌تن‌هایی در یکی از شهر‌های غربی مازندران یعنی تنکابن دیده شده است؛ این یعنی اینکه تلاش‌ها نتیجه نداد و امید دوباره تنها رفت؛ حالا رویا ماند و دیگر انتظار که شاید امید بیاید. کارشناسان اعلام کردند که علت همراهی‌نکردن رویا، توان جسمی این پرنده بود که قادر به ادامه پرواز نبود

سیامک محبی کارشناس محیط‌زیست در این باره گفت: قدرت بدنی در روند مهاجرت مسئله مهمی است؛ ازاین‌رو هر پرنده‌ای باید برای این مسیر به طور کامل آماده شود، اما رویا زمان زیادی برای این کار نداشت. فقط ۶ هفته زمان داشت تا آماده یک مهاجرت چند هزارکیلومتری شود؛ آن هم برای اولین‌بار، زمان این پرنده هم خیلی کمبود. هر چند در این مدت هم هر دو با هم تمرین می‌کردند. همه چیز خوب پیش رفت، اما نتیجه آن‌طور که انتظار می‌رفت، نشد.

وی ادامه داد: فرایند مهاجرت بسیار پیچیده است، یعنی پرنده‌ها در این مدت چه زمانی که می‌خواهند مهاجرتشان را از اراضی شمالی زمین که روزکوتاه می‌شود و زمین‌یخ می‌زند، شروع کنند، چه زمانی که روز بلندتر می‌شود و می‌خواهند به زیستگاه‌های شمالی برگردند، از قبل باید ذخیره چربی بدنشان درست باشد.

محبی افزود: میزان چربی کبدشان باید به‌اندازه درستی برسد، ماهیچه‌های آنها یک فرایندشگفت‌انگیزی دارد. برای مهاجرت، ماهیچه‌های کتف آنها رشد می‌کند و ماهیچه‌های سینه تحلیل می‌رود و پرنده توانایی مضاعفی برای پرواز پیدا می‌کند و وقتی که به مقصد می‌رسند دوباره ماهیچه‌های سینه شروع می‌کنند به حجم گرفتن و ماهیچه‌های کتف از آن حالت خیلی قوی به حالت اولیه برمی‌گردند، این فرایند زمان بر است، با این حساب رویا برای این سازوکار طبیعی مهاجرت، زمان کافی نداشت تا چربی لازم را به دست بیاورد و ماهیچه‌ها را تغییر دهد.

این فعال محیط‌زیست گفت: این موضوع که آیا امسال امید بیاید یا نه را باید صبر کنیم و ببینم که در روز‌های آینده خبری از این پرنده می‌شود یا نه باید متوجه باشیم که شاید این پرنده به علت سن بالا جان خود را ازدست‌داده است و نباید منتظر این پرنده بمانیم، همه چیز را زمان تعیین می‌کند.

آرش حبیبی آزاد پرنده‌شناس قبلاً گفته بود: ممکن است که این پرنده بیاید، سال گذشته پروژه‌ای برای جفت پیداکردن این پرنده آغاز شد که متأسفانه پرنده ماده توانایی پرواز کنار این پرنده را نداشت و همین همراهی ناتمام باعث شد که مسیر پروازی این پرنده طولانی‌تر شود، اما همچنان امیدوار هستیم که این پرنده بازگردد.

 وی ادامه داد: به‌هرحال باید بپذیریم که این پرنده دارای سن‌وسال بالایی است و شاید باید بپذیریم که شاید این حیوان مرده باشد، مثلاً در اثر شکار یا سن بالا از بین رفته باشد. پرنده‌ها این مقدار در طبیعت عمر نمی‌کنند و امید پرنده پیر محسوب می‌شود و باید بگویم درنا سیبری در ایران منقرض شده است.

حبیبی آزاد در مورد احیای پروژه درنا در ایران گفت: این پروژه در ایران بعید است که موفق باشد و این قضیه تمام شده و جمعیت غربی در ایران منقرض شده است.

منبع: فارس