جعفر مهراد رییس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (isc ) در گفتگو با خبرنگار دانشگاهی باشگاه خبرنگاران گفت: با بیان اینکه تغییر در رهبری پژوهش را می‌توان در استنادهای پروانه های ثبت و اختراعات و اکتشافات علمی مشاهده کرد، سهم ایالات متحده و ژاپن در کل اختراعات و انتشارات علمی رو به کاهش است و به تدریج فضا برای تولیدات علمی و فناورانه توسط کشورهای بریکس مهیا شده است. 

وی افزود: کشورهای بریکس در سال 2013 میلادی 12 درصد از تولیدات علمی با کیفیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند، در حالیکه سهم ایالات متحده در این مورد تنها 28 درصد است.

مهراد تصریح کرد: در کشور های عضو سازمان OEDC دولت‌ها و بخش آموزش عالی کمتر از یک سوم تحقیق و توسعه را در اختیار دارند و در چین رشد فعالیت‌های علمی متوجه موسسات پژوهشی دولتی است و در این بین آکادمی علوم چین بیشترین سرمایه گذاری را به عمل آورده است. 

وی تصریح کرد: در نظام‌های پژوهشی بخش دولتی کشور های جهان تفاوت‌های ساختاری قابل توجهی وجود دارد. در حالیکه چین از نظر تحقیق و توسعه مراحل ترقی را طی می‌کند، در عین حال می‌کوشد کیفیت فراورده‌های علمی، فناوری و نوآوری را نیز افزایش دهد. این کشور از بیشترین منابع انسانی در حوزه علوم و فناوری برخوردار است.  

مهراد در ادامه گفت: چین در مقایسه با ایالات متحده که بزرگترین و قویترین پایگاه علمی جهان به حساب می‌آید، فاقد پژوهشگران تراز اول جهان است. برای مثال، آمریکا از کل 50 دانشگاه برتر جهان، 35 دانشگاه برتر را در اختیار دارد و 26 درصد مقالات علمی جهان در حوزه علوم و مهندسی به این کشور تعلق دارد. 

وی تصریح کرد: کیفیت علم در چین هنوز از متوسط جهانی پایین تر است که شاخص‌های استنادی و سهم دارندگان مدرک Ph.D در بین پژوهشگران مبین این واقعیت است. با وجود این، مهاجرت عجیبی در بین پژوهشگران آمریکایی مشاهده می‌شود. پژوهشگران بیشماری از ایالات متحده به چین، کره جنوبی و تایوان مهاجرت می‌کنند. 

مهراد به فرار مغزها از آمریکا به آسیا اشاره کرد و اظهار داشت: فرار مغزها از آمریکا به آسیا شاید به این دلیل است که فارغ التحصیلان چینی بعد از دریافت مدرک دکتری علاقه زیادی از خود برای کار در ایالات متحده نشان می‌دهند. در بین سال‌های 2005 تا 2012 میلادی، فرار مغزها در چین از 90 درصد به 83 درصد کاهش پیدا کرده است. 

مهراد به افزایش ظرفیت‌های پژوهشی اشاره کرد و اظهار داشت: ژاپن برنامه‌ای را تدارک دیده است که بر اساس آن پژوهشگران جوان را که دارای مدرک Ph.D در علوم و فناوری هستند به صورت تمام وقت استخدام می کند. سایر کشور ها نیز مانند استرالیا، بریتانیا، کانادا، دانمارک، فرانسه و آلمان نیز برنامه‌های مشابهی را به اجرا درآورده اند. کشور نروژ نیز با استقرار معیارهای جدید به تقویت موقعیت زنان در دانشگاه‌ها و مراکز علمی این کشور پرداخته است. جمهوری اسلامی ایران نیز در این زمینه لازم است سیاست‌های علمی موثری به اجرا درآورد. هم اکنون جذب دارندگان مدرک Ph.D در دانشگاه‌ها به کندی صورت می‌گیرد.   

وی تصریح کرد: اما شاید بیش از هر چیز دیگر این نکته حائز اهمیت است که اقتصاد‌های نوظهور می‌کوشند برتری خود را در علوم، فناوری و نوآوری نسبت به کشور‌های پیشرفته حفظ کنند. در اقتصاد‌های نوظهور، توسعه آموزش عالی حیرت آور است. در سال 2011 میلادی کشور‌های عضو بریکس 3/7 میلیون مدرک دانشگاهی صادر کرده‌اند. تعداد مدارک صادره از سوی کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه تنها 5/8 میلیون مدرک دانشگاهی بود. 

مهراد اظهار داشت: روسیه بیشتر از ایالات متحده به تربیت مهندسین پرداخته، در حالیکه اندونزی نیز بیشتر از آلمان مهندس تربیت کرده است. 

وی خاطرنشان کرد: دانشگاه های چین در سال 2011 میلادی در رشته‌های علوم و مهندسی تعداد 27 هزار دانشجو در مقطع دکتری تربیت کرده‌اند که بیشتر از ایالات متحده است که این کشور در همین سال تعداد 24792 دانشجو در این مقطع فارغ التحصیل کرده است. نرخ فارغ التحصیلان دکتری در همه رشته ها در چین 2/2 درصد است که اکنون برابر با دانمارک  (2/2 درصد ) و اتریش (1/2 درصد) است.

انتهای پیام/