به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، این روز‌ها در حالی نمایشگاه کتاب تهران به‌عنوان مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور در مصلای تهران برگزار می‌شود که افزایش قیمت کاغذ همه ناشران را نگران کرده است، به‌طوری که تنها در یک روز یعنی از دوشنبه، ۹ اردیبهشت تا سه‌شنبه، ۱۰ اردیبهشت قیمت کاغذ بین ۲۲ تا ۲۵ درصد افزایش یافته است. علاوه‌بر ناشران حوزه کتاب، مطبوعات نیز از دیگر قربانیان افزایش بی‌حساب و کتاب قیمت کاغذ در کشور هستند. اما مساله‌ای که نگرانی‌ها را دوچندان می‌کند، افزایش قیمتی است که در یک‌سال اخیر اتفاق افتاده است، به‌طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد طی یک‌سال اخیر قیمت کاغذ (کاغذ تحریر ۷۰×۱۰۰) افزایش ۳۴۰ درصدی را تجربه کرده است. در این بین سوالی که مطرح می‌شود این است که در موضوع افزایش قیمت کاغذ جایگاه و نقش متولی اصلی حوزه نشر یعنی وزارت ارشاد دقیقا کجاست؟ برای پاسخ به این سوال لازم است یک‌سال به عقب برگردیم.

نیمه دوم فروردین سال ۹۷ بود که دولت نرخ ارز را تثبیت و ۴۲۰۰ تومان اعلام کرد. اگرچه در ابتدا واردات همه کالا‌ها با ارز ۴۲۰۰ تومانی صورت می‌گرفت، اما با محدودیت ارزی به‌جز ۲۵ کالای اساسی، مقرر شد سایر کالا‌ها با ارز نیمایی و آزاد وارد شوند. در این بین کاغذ نیز جزء آن ۲۵ کالای اساسی بود که ارز ۴۲۰۰ تومانی به آن تعلق می‌گرفت؛ لذا طبیعی است که قیمت کاغذ که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شود، تغییرات چندانی نباید داشته باشد. در همین راستا وزارت ارشاد نیز برای کنترل قیمت کاغذ در تصمیمی مقرر کرد واردات کاغذ فقط با تاییدیه این وزارتخانه و از طریق ۱۷ شخص حقیقی و حقوقی صورت گرفت. هر دوی این تصمیمات حمایتی حکایت از عدم افزایش قیمت کاغذ را می‌داد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد طی دوره یک‌ساله اردیبهشت ۹۷ تا روز‌های اخیر قیمت هر بند کاغذ تحریر ۷۰×۱۰۰ با گرماژ ۷۰ از حدود ۱۱۵ هزار تومان در نیمه اول اردیبهشت ۹۷ به ۵۰۵ هزار تومان در روز سه‌شنبه، ۱۰ اردیبهشت رسیده است که از افزایش ۳۴۰ درصدی کاغذ در این مدت حکایت می‌کند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین افزایش قیمت کاغذ دقیقا بعد از تصمیم وزارت ارشاد برای ایجاد انحصار در واردات این کالا (از مرداد ۹۷) شروع شده است.

 افزایش ۳۴۰ درصدی قیمت کاغذ در یک‌سال!
در گزارش حاضر برای بررسی دقیق میزان افزایش قیمت کاغذ در طول یک‌سال سال اخیر، قیمت کاغذ تحریر با مشخصات «برند اندونزی، گرماژ ۷۰ و انداز ۷۰×۱۰۰» بررسی شده است. براساس آمار‌های رسمی تا قبل از شروع التهابات ارزی سال ۹۶ (یعنی اوایل مهر سال ۹۶) قیمت کاغذ تحریر مذکور بندی حدود ۸۰ هزار تومان بوده که این میزان در پایان سال ۹۶ به ۱۰۲ هزار تومان رسیده است. در سال ۹۷ قیمت کاغذ در فروردین‌ماه و قبل از اعلام نرخ ارز دولتی حدود ۱۱۰ هزار تومان بوده که تا ۲۸/۳/۹۷ به ۱۲۶ هزار تومان رسیده است. با افزایش قیمت‌ها، سرانجام وزارت ارشاد در ۱۴ مرداد ۹۷ واردات و توزیع کاغذ را انحصاری کرد که در ابتدا قیمت کاغذ تا حدودی کاهش یافت، به‌طوری که قیمت کاغذ تحریر ۷۰×۱۰۰ در ۲/۶/۹۷ به ۱۱۲ هزار رسید؛ اما طولی نکشید که بازهم قیمت‌ها سر به فلک کشید، به‌طوری که قیمت کاغذ مذکور (۷۰×۱۰۰) از ۱۱۲ هزار تومان در دوم شهریور به ۲۶۰ هزار تومان در ۲۱ آبان ۹۷ رسید و تا پایان سال این میزان به ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافت. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۸ تا دوم اردیبهشت قیمت کاغذ تحریر (۷۰×۱۰۰) به ۴۳۰ هزار تومان رسیده که این میزان تا ۹ اردیبهشت به ۴۵۰ هزار تومان و طی یک روز یعنی از ۹ اردیبهشت تا سه‌شنبه دهم اردیبهشت به ۵۰۵ هزار تومان رسیده است. به‌عبارت دیگر، طی یک روز هر بند کاغذ تحریر ۷۰×۱۰۰ برند اندونزی ۵۵ هزار تومان افزایش قیمت داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد طی دوره یک‌ساله اردیبهشت ۹۷ تا روز‌های اخیر قیمت هر بند کاغذ تحریر ۷۰×۱۰۰ با گرماژ ۷۰ از حدود ۱۱۵ هزار تومان در نیمه اول اردیبهشت ۹۷ به ۵۰۵ هزار تومان در روز سه‌شنبه، ۱۰ اردیبهشت رسیده است که از افزایش ۳۴۰ درصدی کاغذ در این مدت حکایت می‌کند.

 انحصار کاغذ در دست ۲ شرکت
تا اوایل مرداد ۹۷ همه موسسات مطبوعاتی و شرکت‌های تجاری فعال در زمینه واردات می‌توانستند برای ثبت سفارش و واردات کاغذ اقدام کنند؛ اما در ۱۴ مرداد ۱۳۹۷ کارگروه کاغذ کشور با پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت سفارش و تخصیص ارز واردات کاغذ را محدود به موسسات و افراد مورد تایید و معرفی‌شده از سوی وزارت ارشاد کرد. بر این اساس وزارت ارشاد نام ۱۰ موسسه مطبوعاتی و شرکت (برای ثبت سفارش واردات کاغذ روزنامه)، ۶ موسسه و فرد حقیقی (برای ثبت سفارش واردات کاغذ تحریر و بالکی) و یک شرکت حقوقی (برای ثبت سفارش انواع زینک اُفست) را برای واردات به وزارت صمت ارسال کرد تا از طریق بانک مرکزی، ارز مورد نیاز را دریافت کنند. براساس فهرست مذکور وزارت ارشاد مجوز دریافت ۲۶۵ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی را به این ۱۷ متقاضی برای واردات کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه ارائه کرده است.

بر این اساس شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان قم، اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران کشور (آشنا)، شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر، شرکت راهکار برگ بهشت، شرکت تعاونی سازندگان کلیشه و لیتوگراف و اشخاص حقیقی شامل محمدحسین متولی و علی‌اکبر تورانیان برای واردات ۲۱ هزار تن کاغذ چاپ و تحریر تایید شدند. مضاف بر این موسسه مطبوعاتی همشهری، موسسه خراسان، ارمغان‌گستر نوید، موسسه صمت، موسسه مطبوعاتی ایران، شرکت کاغذ پیک فراز، شرکت سهامی ایران‌چاپ، روزنامه خبر ورزشی و شرکت صدر ارس برای واردات ۲۲ هزار و ۲۵۸ تن کاغذ روزنامه مورد تایید وزارت فرهنگ و ارشاد قرار گرفتند.

نکته قابل‌تامل اینکه وزارت ارشاد در حالی لیست ۱۷ شخص حقوقی و حقیقی را برای واردات اعلام کرده است که فعالان بازار چاپ و نشر می‌گویند در حال حاضر تنها دو شرکت «ارمغان‌گستر نوید» و «نگارگستر هامون» واردکننده و توزیع‌کننده اصلی و کاغذ با ارز دولتی هستند که در قالب پیمانکار وزارت ارشاد، واردات کل کاغذ کشور را برعهده دارند.

در این زمینه بررسی‌های «فرهیختگان» از آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد دو شرکت ارمغان‌گستر نوید و نگارگستر هامون در سال ۹۷ مبلغی نزدیک به ۳۴ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده‌اند که سهم ارمغان‌گستر نوید بیش از ۲۱.۸ میلیون دلار و سهم شرکت نگارگستر هامون هم حدود ۱۱.۸ میلیون دلار است.

 افزایش ۵۲ درصدی واردات حوزه کاغذ در سال ۹۷
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد در سال ۹۶ واردات حوزه نشر و کاغذ درمجموع ۴۴۴ میلیون تن بوده که این میزان با افزایش ۳۹ درصدی در سال ۹۷ به حدود ۶۱۸ میلیون تن رسیده است. همچنین ارزش واردات این حوزه در سال ۹۶ بیش از ۴۵۸ میلیون دلار بوده که در سال ۹۷ به ۷۰۰ میلیون دلار رسیده است. به‌عبارت دیگر، طی یک‌سال گذشته واردات حوزه کاغذ به‌لحاظ ارزش با افزایش ۵۲ درصدی مواجه بوده است.

در این زمینه آمار ارائه‌شده از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۹۷ نشان می‌دهد از مجموع ۶۱۸ میلیون تن واردات حوزه کاغذ، ۲۰۰ میلیون تن آن به ارزش ۶۰ میلیون دلار به کاغذ اختصاص داشته که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور شده، اما تنها ۲۳ هزار تن از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ۶ ماه دوم سال توزیع شده است.

در همین حال فهرستی از اسامی افرادی که در قالب اشخاص حقیقی یا حقوقی ارز دولتی برای واردات کالایی مشخص دریافت کرده‌اند از سوی بانک مرکزی منتشر شد. در این فهرست دریافت‌کنندگان ارز دولتی یا کالایی وارد نکرده بودند یا کالایی غیر آنچه مشمول ارز دولتی می‌شده وارد کردند یا کالای مورد نظر را وارد کرده، اما در بازار توزیع نکردند. این اتفاق موجب شد علاوه‌بر موضوع رانت در بخش کاغذ، موضوع احتکار کاغذ نیز در رسانه‌ها مطرح شود. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که عدم نظارت بر روند واردات و ارز تخصیص‌یافته به کالا‌های وارداتی از سوی دولت اصلی‌ترین دلیل ایجاد رانت‌های کلان و احتکار‌های بی‌حساب و کتاب و درنهایت گرانی کالا‌های اساسی است.

منبع: روزنامه فرهیختگان

انتهای پیام/