10.   تونس: سوء قصد به جان دو تن از سیاستمدار چپگرا و شعله‌ور شدن تظاهراتي بزرگتر از آنچه که به سرنگونی دولت دیکتاتوري زین العابدين بن علی در سال 2011 منجر گردید،کشور تونس را مجددا متشنج ساخت.

دومين حادثه ترورها در تابستان امسال،باعث تحریک دانشجویان، فعالان جوان و اتحادیه‌های بزرگ کارگری ملی برای گسترش تظاهرات هماهنگ در سراسر تونس گرديد. اين گروه از تظاهركنندگان خواستار انحلال دولت منتخب " حزب رنسانس راست" (النهضه) بودند. مذاکرات طولانی میان پیروان راست مذهبی، چپگرا و سکولارها در نهایت ،در چند هفته پیش به انتصاب مهدی جمعه به عنوان سرپرست نخست وزیري انجاميد. محمد جمعه و کابینه بی طرف وي وعده اجراي یک همه‌پرسی در مورد قانون اساسی جدید را داده اند. به تازگي، رهبر انصار الشریعه مظنون به همدستی در قتل، در لیبی دستگیر شد. در ميان تمام کشورهای عربی (که بهار عربی را پشت سر گذاشته‌اند)، تونس سیاست‌های خود را با بيشترين بلوغ سياسي و حس سازش انجام داده است. اقتصاد تونس در سال جاري و برای اولین بار پس از انقلاب مردمي، نرخ رشد 2.3 درصدي را تجربه كرد، که انتظار می‌رود در سال آینده به دو برابر برسد.

 

9. یمن: یمن شاهد وخامت بیشتر در حوزه امنیت داخلي و جنبش‌هاي مردمي خواهد بود. درگيري بین الحوثي‌‌ها و بنیادگرایان سنی (سلفیها) هم گزارش شده است.

برخی از مناطق کشور يمن، تحركات تروریسم القاعده در شبه جزیره عربستان را در اين اواخر شاهد بوده است(تلاش برای ترور رئيس جمهور). دولت یمن همچنان در پشت صحنه سناريوي نظامي ایالات متحده برای انجام حملات هواپیماهای بدون سرنشین به بهانه رهگيري مظنونين القاعده، ايفاي نقش مي‌كند. همچنين در این اواخر افزايش تظاهرات و خشونت‌های جدایی طلب را در جنوب و فدرالیست‌هايي که خواهان استقلال جنوب یمن هستند (که پيشتر یک کشور مستقل 1967-1991 بود)، شاهد بوده‌ايم. به نظر نمی‌رسد دولت رئیس جمهور عبدربه منصور هادی که به آنچه در کشور يمن در جريان است، مربوط بوده باشد. عبد ربه منصور الهادی متولد ۱۹۴۵ از ۲۷ فوریه ۲۰۱۲ رییس جمهور یمن است. او از ۱۹۹۴ معاون رییس جمهور بود. او در انگلستان، مصر و شوروی تحصیل کرده‌است. انتخابات جدید برای ماه فوریه برنامه ریزی شده است اما ناظران اميد چنداني به برگزار شدن سر موعد اين رويداد سياسي ندارند.گذشته از تقسیمات سیاسی و برخی افراط‌گرایی ها، یمن بامشکلات عديده‌اي در تامين آب و غذاي کافی مواجه است. یک سوم از کودکان يمني در شرايط ناامن غذایی زندگي مي‌كنند و هزاران نفر نيز گرسنه مي‌خوابند.

بسیاری از مشکلات یمن از طريق تنش‌هاي فرقه‌ای كه ایالات متحده ايجاد كرده،به بار آمده‌اند( مانند عراق).

 

8. عراق: تنش‌ها و خشونت‌ها در سال 2013 كم كم شعله‌ور گرديد تا پايان سال 2013 حدود 9200 نفر بر اثر انفجار و تيراندازي در عراق جان خود را از دست داده‌اند. سال 2013 بدترین سال به لحاظ تلفات انساني از سال 2008 بوده است.

امنیت عراق به دلیل جنگ داخلی سوریه كاهش چشمگيري داشته است كه همين امر منجر به تجدید حیات افراط‌گرایی سنی گرديد. گروه تروريستي "دولت اسلامی عراق و سوریه" موقعيت خود را در هر دو کشور بحران زده اکنون احيا كرده است. این یک جنگ داخلی قلمداد نمي‌گردد بلکه یک جنگ چریکی با شدت کم! همان زمان، نخست وزیر عراق نوری المالکی تظاهرات علیه دولت در رمادی و فلوجه را به عنوان شکلی از تروریسم تفسير كرده بود. دستگيري عضو پارلمان و متعاقبا كشته شدن برادر و خواهر وي در درگيري‌ها،و در واکنش به اين اقدام، روز دوشنبه 44 عضو سنی مجلس عراق دسته جمعي استعفا دادند. در حال حاضر عراق 10 هزار مگاوات برق توليد مي‌كند و در حال انجام مقدمات برای واردات 500 مگا وات دیگر از ایران، به همراه گاز طبیعی است. عراق در حال حاضر بزرگترین واردکننده کالاهای ایرانی ( 70٪ از مجموع كالاهاي وارداتي) است. اين قرابت اقتصادي با تهران و تمايل المالكي بر اين امر بر خلاف اقليت سني، و همچنين حمايت دولت عراق از بشار اسد،از چالش‌هاي كنوني عراق است. بسیاری از مشکلات بخاطر تنش‌هاي فرقه‌ای با عامليت غرب و در راس آنها ایالات متحده به بار آمده است. 

 

7. افغانستان: تلاش حامد کرزی، رییس جمهوری افغانستان و واشنگتن، و از سوي ديگر نقش آفريني لویه جرگه و یا کنگره بزرگان قبايل، در خصوص حضور نیروهای آمریکایی در این کشور پس از دسامبر 2012 از چالش‌هاي مهم سياسي افغانستان بشمار مي‌آيد.

آمريكا براي تثبيت حضور خود در افغانستان و عدم محاكمه نيروهاي آمريكايي در دادگاه هاي افغاني تلاش زيادي داشته است. مجوز سازمان ملل متحد برای فعاليت نیروهای نظامی ایالات متحده در افغانستان در اواخر دوره خود قرار دارد ، بنابراین یک معاهده دو جانبه نظامي براي واشنگتن ضروری است. با وجود موافقت بزرگان قبايل، کرزی اعلام کرد حاضر به امضاي چنين توافقي نخواهد بود و اينكار را به جانشين بعدي خود در انتخابات ماه آپريل محول خواهد ساخت. ایالات متحده از اين موضع دولت افغانستان ناراضي است و براي خارج كردن 50 هزار نيروي نظامي خود از افغانستان در انتهاي سال 2014 ،به یک سال زمان نياز دارد. اما کرزای با اين امر موافق نيست. واشنگتن (چنين ادعا مي‌كند كه) از آن مي‌ترسد که اگر نیروهای خارجی در پایان سال آینده افغانستان را ترک كنند،طالبان بر كابل تسلط پیدا کند! 

 

6. پاکستان: پاکستان اولین دوره انتقال موفق سياسي را از یک حکومت غیر نظامی به دولت غیر نظامی دیگر در تاریخ تجربه كرد (دولتي كه در سال 1947 تاسیس شده بود).

نواز شریف نخست وزیری را در 1990 بدست آورد، اما توسط یک کودتای نظامی به رهبری ژنرال پرویز مشرف، که در حال حاضر به اتهام خیانت به کشور به دادگاه فراخوانده شده است، سرنگون شد. در خیبر پختونخوا، حزب عدالت و بازيكن سابق کریکت عمران خان (تحریک من انصاف) دولت استانی تشکیل داد و خود را به عنوان سومين حزب برتر مجلس معرفي كرد و همين امر نشان از چالش جدي پيش روي دو حزب مهم افغانستان دارد. پاکستان از سطح بالایی از فساد دولتي، یک نرخ بسیار بالاي تولد،عدم سرمایه‌گذاری کافی دولت در زیرساخت ها، و امنیت ضعیف داخلي به دلیل بمب گذاری و تیراندازی های جنبش طالبان پاکستان - در مناطق قبیله‌ای شمال غربی- رنج مي‌برد. این کشور همچنین توليد برق کافی ندارد، توانايي بالقوه اين كشور در زمينه توليد انرژي‌هاي سبز! در سایه تنش‌های سیاسی کمرنگ شده است. این کشور حتي در حال گرفتن یک وام 6.9   میلیاردي دلاری از چین برای ساخت راکتور هسته ای است.

 

5 ترکیه: ترکیه موفقیت‌هاي خوبي در حوزه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در دهه گذشته به دست آورده است، حتي به عنوان 17همين اقتصاد بزرگ جهان نیز شناخته شده است و توسعه روابط تجاری با خاورمیانه و اروپا نيز از دست آورده هاي اخير تركيه بوده است.

نخست وزیر تركيه طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه (AKP) به سه پیروزی در انتخابات اخير تركيه دست يافته است. اما در سال 2013 داستان موفقیت حزب عدالت و توسعه به نوعي از هم پاشید. در ماه ژوئن، تظاهرات جوانان در اعتراض به تخریب بوستان گردش تقسیم (Taksim Gezi Parki)در استانبول در اعتراض به سياست‌هاي تجاری حزب عدالت و توسعه در بهره برداري از فضای عمومی با سرکوب وحشیانه پليس مواجه شد،كه همين امر تغییر ادراک داخلی و بین المللی از اردوغان و دولت او را موجب گرديد. سپس در ماه دسامبر، درگیری سیاسی در داخل حزب عدالت و توسعه بر روی صفحات اول روزنامه‌ها نقش بست. حامیان اردوغان، و پیروان دینی گولن از ايالت پنسیلوانیا- فتح الله گولن - با یکدیگر درگير شدند. افشاي فساد بزرگ مالي و دست داشتن ساستمداران و فرزندان برخي از انها و متعاقبا استعفا برخي و تغييرات كابينه از سوي اردوغان،تركيه را در شرايط ناامن سياسي قرار داده است. ترکیه انتخابات محلی را در ماه مارس و انتخابات ریاست جمهوری را در تابستان پيش روي دارد،اين در حاليست كه اردوغان در آرزوي رياست جمهوري دور بعدي به سر مي برد! اما با این تنش سیاسی، انتخاب وی نیز در سایه ابهام قرار گرفته است. 

 

4. لبنان: این کشور نيز تحت تاثير تحولات سوريه و ناآرامي هاي منطقه‌اي قرار گرفته است. بسياري از شیعیان و مسیحیان لبنان از رهبر سوریه بشار اسد حمايت مي‌كنند.

خاطرات جنگ داخلی لبنان (1975-1989) هنوز هم ترس لبناني‌ها را براي آغاز دور جديد خشونت‌ها، نشان مي‌دهد. اما سیاست‌های داخلی لبنان با دخالت عوامل خارجي متشنج شده است و برخی از درگیری‌ها و بمب گذار‌ی‌ها نيز بر شدت آن افزوده است. سناريوي لبنان، با اعلام حمايت حزب الله از بشار و همكاري آنان، قوت گرفت. سلفی‌های سنی رادیکال در صیدا علیه دولت لبنان شورش کردند که با تلاش مشترك ارتش و حزب الله لبنان ناكام ماند.

 

3. ایران: ایران در تابستان گذشته انتخابات ریاست جمهوری را برگزار كرد و ايرانيان به حسن روحانی راي مثبت دادند. روحانی مذاکرات ایران با اروپا را بر سر برنامه غنی سازی هسته‌ای در دهه گذشته به عهده داشت. روحاني و وزیر خارجه ايران محمد جواد ظریف با دولت اوباما و 4 عضو شورای امنیت سازمان ملل دیگر به اضافه آلمان در تلاش برای متقاعد کردن قدرت‌های جهان در عدم تلاش ايران براي دستيابي به بمب اتمي كارآيي نسبتا خوبي داشته اند.

رئيس جمهور اوباما شانس (به نتيجه رسيدن) این مذاکرات را تنها 50٪ پیش بینی کرده بود. اما اگر آنها موفق به اعتماد سازي شوند، یک تجدید منافع ایالات متحده در خاور میانه را كليد زده‌اند چرا كه ایران دومین کشور پرجمعیت در خاورمیانه است و به لحاظ منابع نفت و گاز، می‌تواند یک بازار بزرگ برای کالاهای آمریکایی پس از رفع تحريم‌ها باشد. عربستان سعودی از اين رفتار واشنگتن با ايران در منطقه و عدم تمايل آمريكا به دخالت نظامي در سوريه، راضي نيست.

 

2. سوریه: جنگ داخلی سوریه از یک چالش داخلي، به يك وحشت جهانی -البته با دخالت عاملان ذينفع- تبديل شده است. نزديك به 115000 نفر در جنگ داخلي سوريه تاكنون کشته شده‌اند!

40٪ از جمعيت سوريه را علویان شیعه، مسیحی، دروزی و کردها تشكيل مي‌دهند و این تمایل به حمایت از دولت نيز در بين آنها ديده مي‌شود. برخی از اهل سنت سکولار نيز بر اين امر تاكيد دارند. اهل سنت(با تمايلات افراطي) و متوسط و طبقه کارگري تمایل به حمایت از شورشیان دارند. استفاده از گاز سارین،(به ادعاي منابع غربي) توسط نیروهای دولتي، در شرق غوطة دمشق‎ در ماه اوت،جنگ ديپلماتيك عليه سوريه را درپي داشت و همين امر فرضيه دخالت نظامي آمريكا را قوي‌تر كرد. رئيس جمهور اوباما،در اين موضع يك خط قرمز را تعيين كرد. با راي منفي پارلمان انگليس و مخالفت بلژیک و دیگر کشورهای ناتو، در پایان، اوباما با برنامه بازرسی روسیه موافقت کرد. در نهايت سلاح‌هاي شيميايی سوريه در مسیر امحا قرار گرفتند و اين راهكار سياسي از راه حل نظامي به مراتب تاثير بيشتري بر سياست هاي واشنگتن در منطقه داشته است.

 

1. مصر: دولت اخوان المسلمین در مصر در حوزه اقتصاد عملكرد خوبي نداشت.

در ماه ژوئن سال 2013 ميزان تایید دولت وقت حدود 19٪ برآورد شده بود. جنبش جوانان (جنبش تمرد) با جمع ‌آوری میلیون‌ها درخواست براي برگزاري انتخابات مجدد و برکناری محمد مرسی، رئیس جمهوری وقت مصر،وارد عرصه سياسي شد. در روز 30 ژوئن، میلیون ها مصری به خیابانها آمدند و فرياد كنارگيري وي را سر دادند. مرسی حاضر به سازش نشد و در 3 ژوئیه كودتاي نظامی سناريوي بركناري مرسي را كامل كرد. ارتش تا به حال 2،000 تن از رهبران اخوان المسلمین را دستگیر كرده است. حدود 1000 عضو اخوان المسلمین در این دوره تنش و سرکوب كشته شده‌اند. مصر وارد يك دوران سرکوب تمام عیار شده است. بسیاری از دوستان و نزدیکان مبارک در حال بازگشت به پست هاي خود هستند! سياست مصر به نوعي در يك وضعيت "مرگ سياسي" قرار گرفته است.

 

انتهای پیام/