با ضرورتی که در جهت‌دهی هر چه بیشتر شورا‌های انضباطی به سمت قانون‌گرایی وجود دارد به منظور تنظیم دقیق‌تر احکام انضباطی بر اساس آیین‌نامه انضباطی مصوب سیصد و پنجاه و هشتمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به تاریخ ۱۳۷۴٫۶٫۱۴ که به اختصار آیین‌نامه» نامیده می‌شود؛ شیوه‌نامه حاضر با هدف تفکیک جزئی‌تر تخلفات و رفع ابهام از تداخل و کلیت در آنها تطبیق و ایجاد تناسب میان تخلفات و تنبیهات و در نتیجه وحدت رویه بیشتر در احکام صادره و نیز تعیین مراجع صالحه برای تشخیص وقوع برخی تخلفات تدوین شده است.

برخی از محور‌های مهم این شیوه‌نامه به شرح ذیل است:

اصل قانونی بودن تخلفات

آن دسته از رفتار‌های دانشجو تخلف است که در آیین‌نامه انضباطی یا شیوه‌نامه اجرایی به عنوان تخلف احصاء شده است و در احراز تخلفات مراجعه به تعاریف قانونی تخلفات و تطبیق موضوع با تعاریف الزامی است.

اصل برائت

اصل بر برائت دانشجو است و شورا در مقام رسیدگی به موارد ذیل توجه می‌نماید.

الف) هرگونه شک در احراز تخلف بودن رفتار ارتکابی باید به نفع دانشجو تفسیر شود.

ب) هر گونه شک در احراز انتساب تخلف ارتکابی باید به نفع دانشجو تفسیر شود.

پ) در صورت عدم وجود هرگونه دلیل مبنی بر احراز و انتساب تخلف دانشجو برای اثبات برائت خود نیاز به ارائه دلیل ندارد.

ت) دانشجو تا زمان اثبات تخلف و قطعیت حکم انضباطی از کلیه امتیازات دانشجویی برخوردار است مگر در موردی که در این شیوه‌نامه پیش بینی شده است.

اصل بی طرفی شورای انضباطی

شورا‌ها باید در فرآیند رسیدگی بی طرفانه اتخاذ تصمیم نموده و از صدور حکم بر اساس ملاحظات شخصی، سیاسی حزبی یا هرگونه موضوع غیر مرتبط به تخلف انتسابی اجتناب نمایند.

اصل حق دفاع

در صورت انتساب تخلف به دانشجو وی حق دفاع از خود را دارد.

اصل محرمانگی

هرگونه انتشار اطلاعات مربوط به فرآیند بررسی انضباطی در کلیه مراحل تشکیل پرونده تا ابلاغ و اجرای حکم قطعی دانشجو جز در موارد پیش بینی شده در آیین‌نامه و شیوه‌نامه ممنوع است.

اصل تناسب

شورا‌های انضباطی در حدود صلاحیت خود وفق آیین‌نامه و شیوه‌نامه باید در صدور حکم شدت تخلف ارتکابی سوابق آموزشی و انضباطی دانشجو اقتضائات فضای دانشجویی، تناسب و تجانس تخلف ارتکابی با نوع و میزان تنبیه را مورد توجه قرار دهند و رأی به تنبیه نامتناسب یا نامتجانس از مصادیق نقض رأی در مراجع تجدید نظر خواهی خواهد بود.

اصل رفتار برابر

شورا‌های انضباطی باید در برخورد با تخلفات مشابه از رویه واحد تبعیت کنند.

اصل برابری

کلیه دانشجویان در برابر آیین‌نامه و شیوه‌نامه برابرند هر گونه تبعیض بر مبنای جنسیت نژاد زبان قومیت مذهب تابعیت و امثال آن ممنوع است.

اصل ارائه مبانی تصمیم

شورا‌ها باید پس از بررسی و صحت‌سنجی گزارشات یا شکایات دلایل تصمیم خود را بر اساس مستندات شواهد و قرائن متقن و منطبق با شیوه‌نامه در حکم صادره ذکر کنند؛ صرف گزارش اعلامی از سوی هر یک از منابع حقیقی یا حقوقی که مستند به ادله یقینی نباشد یا با سایر دلایل و امارات معارض با ناهماهنگ باشد نمیتواند مبنای احراز تخلف قرار گیرد.

اصل احترام به حقوق و آزادی و حفظ کرامت انسانی

حفظ کرامت انسانی رعایت موازین شرعی و اخلاقی و احترام به حقوق و آزادی‌های مقرر در منشور حقوق دانشجو الزامی است.

اصل عدم تجسس

رعایت حریم خصوصی دانشجو الزامی است و شورا‌ها در هیچ موردی مجاز به تجسس در حریم خصوصی دانشجو یا ادله و اطلاعات و طرح سوالات غیر مرتبط با موضوع تخلف جاری برای تحصیل شواهد، نیستند و تحقیق تنها در مورد تخلف انتسابی به دانشجو مجاز است؛ بر این اساس ادله و شواهدی که با نقض حریم خصوصی دانشجویان یا سایر طرق غیر قانونی تحصیل شوند مانند تهیه مخفیانه هرگونه فیلم صوت و تصویر نظیر تجسس در وسایل و صفحات مجازی شخصی متعلق به دانشجو و... نمی‌تواند مستند تصمیم شورا قرار بگیرد و آراء و احکام صادره مبتنی بر این موارد فاقد وجاهت قانونی هستند.

اصل حق بر رسیدگی منصفانه

دانشجو حق بهره‌مندی از یک رسیدگی عادلانه و منصفانه طی مهلت منطقی را به شرح ذیل دارد

تخلف منتسب به دانشجو و تمامی ادله آن به صورت روشن و ساده در کوتاه‌ترین زمان به وی تفهیم شود.

- ترکیب اعضای شورا‌های انضباطی دانشجویان

ترکیب اعضای شورای بدوی دانشگاه عبارتند از:

معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه به عنوان رئیس شورای بدوی

یکی از اعضای هیأت علمی گروه معارف یا نماینده مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه و در صورت فقدان نماینده رئیس دفتر استانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان به پیشنهاد مسئول دفتر نهاد و حکم رئیس دانشگاه‌ها

یکی از اعضای هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه در صورت فقدان از سایر دانشگاه‌ها به پیشنهاد معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه و حکم رئیس دانشگاه

دو نفر هیأت علمی دانشگاه به پیشنهاد معاون فرهنگی دانشجویی و حکم رئیس دانشگاه

دو نفر دانشجوی دانشگاه ترجیحاً از دو جنس مخالف پیشنهاد معاون فرهنگی دانشجویی و حکم رئیس دانشگاه

دبیر شورای بدوی پیشنهاد معاون فرهنگی دانشجویی و حکم رئیس دانشگاه بدون داشتن حق رأی

ترکیب اعضای شورای تجدید نظر دانشگاه عبارتند از.

رئیس دانشگاه به عنوان رئیس شورای تجدید نظر

مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه در صورت فقدان رئیس دفتر استانی

نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان

دو نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه به پیشنهاد معاون فرهنگی دانشجویی و انتخاب رئیس دانشگاه. یک نفر دانشجوی دانشگاه به پیشنهاد معاون فرهنگی دانشجویی و انتخاب رئیس دانشگاه ۵ معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه به عنوان دبیر شورای تجدید نظر بدون داشتن حق رأی

تبصره شورا با انتخاب و صدور حکم کلیه اعضاء وجاهت قانونی یافت و جلسات با حضور رئیس و دبیر شورا و حداقل دو عضو دیگر رسمیت می‌یابد و احکام آن با سه رأی موافق معتبر است.

ترکیب اعضای شورای مرکزی وزارتین عبارتند از

رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم با معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حسب مورد به عنوان رئیس شورا

مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در یکی از دانشگاه‌ها به پیشنهاد رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و حکم وزیر بر حسب مورد

یک نفر حقوقدان از بین اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها به پیشنهاد رئیس شورای مرکزی و حکم وزیر برحسب مورد

مسئول دبیرخانه شورای مرکزی بدون داشتن حق رأی به عنوان دبیر شورا به پیشنهاد رئیس شورای مرکزی و حکم وزیر برحسب مورد

دو نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها به پیشنهاد رئیس شورای مرکزی وزارتین و حکم وزیر برحسب مورد (که در وزارت علوم تحقیقات و فناوری یکی از اعضای هیأت علمی مدیرکل دانشجویان داخل سازمان دانشجویان خواهد بود.)

 یک نفر دانشجو ترجیحاً از میان اعضای شورای انضباطی دانشگاه‌ها به پیشنهاد شورای مرکزی و حکم وزیر برحسب مورد

 دو نفر از معاونین دانشجویی دانشگاه‌ها بنا به پیشنهاد رئیس شورای مرکزی وزارتین و حکم وزیر برحسب مورد

معاون دانشجویان داخل وزارت علوم تحقیقات و فناوری و رئیس شورای خدمات آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

گفتنی است؛ با استناد به مصوبات ۴۲۹ و ۴۳۰ مورخ ۱۳۷۷٫۷٫۲۱ و ۱۳۷۷٫۸٫۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی مفاد آیین رسیدگی و تعیین ترکیب و شرایط اعضای شورا‌های انضباطی شیوه‌نامه اجرایی آیین‌نامه انضباطی دانشجویان مصوب سیصد و پنجاه و هشتمین جلسه مورخ ۱۳۷۴٫۶٫۱۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی در هفت بخش شامل ۱۲۴ ماده و ۱۱۳ تبصره اصلاح و در تاریخ ۱۴۰۳٫۶٫۲۴ به تصویب وزرای بهداشت درمان و آموزش پزشکی و علوم تحقیقات و فناوری رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا است.